मॉन्सूनचा परतीचा प्रवास ५ ऑक्टोबरनंतर शक्य

पुणे : नैर्ऋत्य मोसमी वाऱ्यांनी (मॉन्सून) अद्याप राजस्थानमधून परतीचा प्रवास सुरू कलेला नाही. पश्‍चिम राजस्थानात पडत असलेला पाऊस पाच ऑक्टोबरपर्यंत सुरूच राहण्याची शक्यता आहे. त्यानंतर मॉन्सूनच्या परतीच्या प्रवासाला सुरवात होण्याची शक्यता आहे. तर महाराष्ट्रातून १५ ते २० ऑक्टोबर या कालवधीत मॉन्सून माघारी फिरण्याचे संकेत असल्याचे हवामान विभागाच्या पुणे केंद्राचे प्रमुख डॉ. अनुपम कश्यपी यांनी सांगितले. सप्टेंबर उलटूनही परतीच्या प्रवासासाठी पोषक हवामान नसल्याने यंदा मॉन्सूनचा देशातील मुक्काम चांगलाच लांबला आहे. दीर्घकालीन सर्वसाधारण वेळेनुसार १ सप्टेंबर रोजी पश्‍चिम राजस्थानमधून मॉन्सूनचा परतीचा प्रवास सुरू होतो. तर साधारणत: १ ऑक्टोबर रोजी कोकणाचा बहुतांशी भाग, मध्य महाराष्ट्राच्या बऱ्याचशा भागातून मॉन्सून परतत असतो. डॉ. कश्यपी म्हणाले, की मॉन्सूनचा परतीचा प्रवासाची घोषणा करण्यासाठी सलग पाच दिवस पावसाची उघडीप असणे, हवेतील बाष्पाचे प्रमाण कमी होणे, हवेचा खालच्या थरात केंद्रभागी दाब अधिक असलेली चक्राकार वाऱ्यांची स्थिती (ॲण्टी सायक्लोनिक सर्क्युलेशन) निर्माण होणे आवश्यक असते. पश्‍चिम राजस्थानमधील बिकानेर, गंगापूर, जैसलमेर या भागांत अद्यापही पाऊस पडत असून, सकाळच्या वेळी आर्द्रता ७० टक्क्यांपेक्षा अधिक असल्याचे दिसून आले आहे. १ ऑक्टोबरपर्यंत हीच स्थिती कायम राहण्याची शक्यता आहे.  मॉन्सूनचे लांबलेले आगमन हे यंदाच्या हंगामाचे आणखी एक वैशिष्ट्य ठरले. सुरवातीपासूनच मॉन्सूनची वाटचाल अडखळत झाली. १८ मे रोजी अंदमानात पोचलेल्या मॉन्सूनचा पुढील प्रवास लांबला. देवभूमी केरळात तब्बल आठवडाभर उशिराने ८ जून रोजी मॉन्सून दाखल झाला. अरबी समुद्रात तयार झालेल्या अतितीव्र ‘वायू’ चक्रीवादळाने मॉन्सूनची वाटचाल रोखून धरली. त्यामुळे वाऱ्याचा वेग मंदावलाच, तसेच बाष्प ओढून नेल्याने पाऊसही लांबला. साधारणत: ७ जूनपर्यंत तळ कोकणात पोचणारा मॉन्सून, यंदा २० जून रोजी तळकोकणात पोचला. तसेच २५ जून रोजी वाऱ्यांनी राज्य व्यापले. त्यांनतर मजल दरमजल करत दीर्घकालीन सर्वसाधारणा वेळेच्या पाच दिवस उशिराने म्हणजेच १९ जुलै रोजी मॉन्सूनने देश व्यापला. सध्या संपूर्ण देशात मॉन्सूनचे अस्तित्व असून, परतीचा प्रवासाची सुरवात आणखी लांबणार आहे.

गेल्या काही वर्षांतील मॉन्सूनचा परतीचा प्रवास