देशात कृषी स्टार्टअपला वाव : संगीता बावी

पुणे: जगात कृषी क्षेत्रातील प्रत्येक नववा स्टार्टअप भारतातील असतो. भारतात शेतीशी संबंधित स्टार्टअप प्रकल्पांना खूप वाव आहे. काटेकोर शेती, मार्केट लिंकेजेस, पुरवठा साखळी आदी क्षेत्रात अनेक संधी आहेत. स्टार्टअप कंपन्यांसोबत तंत्रज्ञान भागीदारी करण्याचे व त्यांना डिजिटल सेवा पुरवण्याचे मायक्रोसॉफ्टचे धोरण आहे, अशी माहिती ‘स्टार्टअप इकोसिस्टिम, मायक्रोसॉफ्ट''च्या संचालक संगीता बावी यांनी दिली. ॲग्रो व्हिजन फाउंडेशन आणि ॲग्रो स्पेक्ट्रम यांच्या वतीने ‘कृषी स्टार्टअप्सः संधी व आव्हाने' या विषयावर शुक्रवारी (ता. १०) आयोजित वेबिनारमध्ये त्या बोलत होत्या. ‘‘देशात दरवर्षी ५० हजार कृषी पदवीधर विद्यापीठांतून बाहेर पडतात; परंतु कृषी उद्योजकता विषयाबद्दल त्यांच्यामध्ये फारशी जाणीवजागृती नाही,’’ असे निरीक्षण नॅशनल ॲकेडमी ऑफ ॲग्रिकल्चरल रिसर्च मॅनेजमेंटचे संचालक डॉ. श्रीनिवास राव यांनी नोंदवले.  भारतीय कृषी संशोधन परिषदेतर्फे शेतीशी संबंधित स्टार्टअप प्रकल्पांना उत्तेजन देण्यासाठी राबविण्यात येणाऱ्या उपक्रम व योजनांची माहिती त्यांनी दिली. देशात कमी जमीनधारणा क्षेत्र ही प्रमुख समस्या असली तरी एफपीओ, एफपीसीच्या माध्यमातून त्यावर मात करणे शक्य आहे, असेही त्यांनी सांगितले. ‘‘देशात ॲग्री क्लिनिक्स ॲन्ड ॲग्री बिजनसे सेंटर योजनेच्या माध्यमातून सुमारे ७२ हजार प्रकल्प उभे राहिले; परंतु त्यातील केवळ चार टक्के प्रकल्पांना बॅंकांकडून कर्ज मिळाले,’’ अशी माहिती मॅनेजच्या कृषी विस्तार विभागाचे संचालक डॉ. राज सरवानन यांनी दिली. ‘‘राष्ट्रीय संशोधन विकास परिषदेकडे कृषी स्टार्टअप विषयक शेकडो नवीन कल्पनांचा साठा असून उद्योजकांना नवीन व्यवसाय सुरू करण्यासाठी त्याचा मोठा फायदा होईल,’’ असे मत परिषदेचे अध्यक्ष व व्यवस्थापकीय संचालक डॉ. एच. पुरूषोत्तम यांनी व्यक्त केले. पेटंट नोंदवण्यासाठीही परिषद मदत करत असल्याची माहिती त्यांनी दिली. ॲग्रोव्हिजन सल्लागार समितीचे अध्यक्ष डॉ. सी. डी. मायी, ॲग्रोव्हिजन फाउंडेशनचे अध्यक्ष रवी बोरटकर यांनी चर्चेचा समारोप केला.  

सरकारची धोरणे अनुकूल  लोकांमध्ये आरोग्यविषयक जागरूकता वाढल्यामुळे अन्‍न क्षेत्रातील स्टार्टअप प्रकल्पांना खूप वाव आहे. तसेच प्रक्रिया, निर्यात, साधसंपत्तीचे जतन, डेटा मॅनेजमेंट आदी विषयांतही मोठ्या संधी आहेत. कृषी स्टार्टअप प्रकल्पांसाठी सरकारची धोरणे अनुकूल आहेत. देशात कृषी स्टार्टअप इनक्युबेशन सेंटर्सची संख्या वाढत आहे. परंतु तुकड्या तुकड्यांत विभागलेले क्षेत्र आणि स्थानिक मागणी तसेच हंगामी व्यवसाय, कमी आर्थिक गुंतवणूक ही स्टार्टअप उद्योगांपुढील आव्हाने आहेत, असे मॅनेजच्या कृषी विस्तार विभागाचे संचालक डॉ. राज सरवानन यांनी सांगितले.