कृषी हवामान बदल संशोधन केंद्रस्थापनेस मंजुरीची गरज

परभणी ः अतिवृष्टी, गारपीट आदी संकटांमुळे (अजैविक ताण) पिकांवर कीड, रोगाचा प्रादुर्भाव (जैविक ताण) आढळून येत आहे. हवामान बदलामुळे शेती व्यवसायापुढे विविध आव्हाने निर्माण झाली आहेत. जिरायतीबहुल क्षेत्र असलेल्या मराठवाड्यातील शेतकरी संकटात सापडले आहेत.

याचे संशोधन करून गावपातळीवरील शेतकऱ्यांपर्यंत वेळेवर हवामान सल्ला पोचविण्यासाठी सध्याची संशोधन, शिक्षण आणि विस्तार कार्य यंत्रणा अतिशय तोकडी आहे. त्यामुळे मराठवाडा विभागासाठी स्वतंत्र कृषी हवामान संशोधन केंद्राची नितांत गरज लक्षात घेऊन वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषी विद्यापीठाने परभणी येथे कृषी हवामान बदल संशोधन केंद्र स्थापन करण्यासाठी प्रस्ताव सादर केला आहे. परंतु मराठवाड्यातील शेतकरी आणि शेती यांच्या हिताचा गांभीर्याने विचार केला जात नसल्यामुळे हा प्रस्ताव अनेक वर्षांपासून शासन दरबारी हा पडून आहे. सध्या वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषी विद्यापीठात चार लहान कृषी हवामान प्रकल्प आहेत. त्यात हैदराबाद येथील केंद्रीय कोरडवाहू कृषी संशोधन संस्थेअंतर्गतच्या अखिल भारतीय कृषी हवामान समन्वित प्रकल्प आणि राष्ट्रीय संवेदनक्षम वातावरण बदल समरसता प्रकल्प यांचा समावेश आहे. या प्रकल्पाअंतर्गत अल्प प्रमाणात कृषी हवामान संशोधनाचे काम चालते. भारतीय हवामान विभागाअंतर्गत दोन लहान कृषी हवामान संबंधित प्रकल्प सुरू आहेत. त्यात ग्रामीण कृषी हवामान सेवा आणि पीक उत्पादनाचा अंदाज वर्तविणे (फसल) यांचा समावेश आहे. ग्रामीण कृषी हवामान सेवा प्रकल्पाअंतर्गत ढोबळमानाने जिल्हा स्तरावर कृषी हवामान सल्ला दिला जातो. परंतु हा सल्ला मंडळ आणि गाव स्तरावर उपयोगाचा ठरत नाही. पीक प्रकल्पाअंतर्गत जिल्हा स्तरावर मुख्य पिकांचा उत्पादन अंदाज काढला जातो. परंतु हा प्रकल्प गेल्या सात-आठ वर्षापासून प्रायोगिक स्थितीत सुरू आहे.  मराठवाड्यातील शेतकरी आणि शेती व्यवसायाला संकटातून बाहेर काढण्यासाठी वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषी विद्यापीठातील कृषी हवामानशास्त्र विभागाच्या परभणी येथील वेधशाळेच्या परिसरात कृषी हवामान बदल संशोधन केंद्र स्थापन करण्याची नितांत आवश्यकता आहे. त्यामुळे शासनाने आवश्यक तेवढ्या मनुष्यबळासह या कृषी हवामान संशोधन केंद्रास तत्काळ मंजुरी देण्याची गरज आहे. कृषी हवामान बदल संशोधन केंद्राची उद्दिष्टे