महिला बचत गटांची दुग्धव्यवसायात भरारी

खडकूत गावातील बचतगटांना महिला आर्थिक विकास महामंडळाकडून अर्थसाहाय्य तसेच तांत्रिक मार्गदर्शन लाभले. यामुळे या गावातील १६ महिला बचत गट म्हैसपालनातून चांगला नफा मिळवीत आहेत. याचबरोबरीने पूरक उद्योगांनाही चालना मिळाली आहे.   नांदेड शहरापासून पाच किलोमीटर अंतरावर खडकूत हे गाव आहे. शहरापासून जवळ असले तरी गावकऱ्यांचा मुख्य व्यवसाय शेती तसेच पशुपालन हाच आहे. आसना नदीसह ऊर्ध्व पैनगंगा प्रकल्पाचे पाणी या गावशिवाराला मिळते. यामुळे  ऊस हे मुख्य पीक. यासोबतच केळी, सोयाबीन, कपाशी या पिकांची लागवड गावातील शेतकरी करतात. शहराजवळ गाव असल्यामुळे दुग्ध व्यवसायही चांगल्या प्रकारे वाढलेला आहे. गावामध्ये महिला बचत गट चांगल्या प्रकारे कार्यरत आहेत. या बचतगटांना महिला आर्थिक विकास महामंडळाकडून अर्थसाहाय्य तसेच तांत्रिक मार्गदर्शन लाभले. यामुळे आज गावातील १६ महिला बचत गट दुग्ध उत्पादनातून चांगला नफा मिळवीत आहेत.    सदस्यांना मिळाला रोजगार 

‘पशू सखी‘तर्फे तांत्रिक सल्ला   गटातील महिलांना म्हशींना होणारे आजार आणि उपचार पद्धतीची  माहिती वेळेवर होण्यासाठी गटातील एका महिलेची पशू सखी म्हणून निवड केली आहे. ही महिला दर महिन्याला प्रत्येक गोठ्यामध्ये भेट देऊन प्रथमोपचाराबाबत माहिती देते. तसेच गरजेनुसार पशूतज्ज्ञांच्या भेटी आयोजित केल्या जातात. गटांनी म्हशींचा विमा  काढला आहे.  गटांची होते नियमित बैठक महिला बचत गटाचे काम सुरळीत चालावे, यासाठी प्रत्येक महिन्याच्या ठराविक तारखेला गटातील सदस्यांची बैठक होते. यावेळी नियमित बचत जमा करून सदस्य महिलांच्या अडचणीवर चर्चा केली जाते. बचत गटात पन्नास रुपयांपासून अडीचशे रुपये दरमहा बचत केली जाते. यासोबतच गटाच्या कर्जाची नियमित परतफेड तसेच अंतर्गत कर्जाची वसुली याबाबतही चर्चा केली जाते. गटाचे खाते पुस्तक, वसुली आणि वाटप रजिस्टरची नोंदणी वेळेवर घेतली जाते, अशी माहिती प्रजापती महिला स्वयंसहायता गटाच्या अध्यक्षा अनिता राजू वैद्य यांनी दिली. बचत गटामुळे मिळाले कर्ज 

अमूल डेअरीला भेट  माविमच्या माध्यमातून गटातील महिलांनी दुग्ध व्यवसायात भरारी घेतली.या सदस्यांना दुग्धोत्पादनातील नवीन संधी लक्षात याव्यात यासाठी गुजरात राज्यातील अमूल डेअरीचा अभ्यास दौरा आयोजित करण्यात आला होता. यामुळे गटातील महिलांनी येत्या काळात दुग्धोत्पादन वाढीबरोबरीने प्रक्रिया उद्योग गावामध्ये उभारण्याचे ठरविले आहे.  महिलांना मिळाले प्रशिक्षण  बचतगटातील महिलांकडे एकूण १४४ म्हशी आहेत. गटातील महिलांना म्हशींचे व्यवस्थापन, लसीकरण, चारा, पशूखाद्य नियोजन, दुभत्या म्हशींची काळजी, ॲझोलाचा पशूखाद्य म्हणून वापर आणि दुग्धोत्पादन वाढविण्यासाठीच्या उपाययोजना आदी बाबत सातत्याने प्रशिक्षण दिले जाते. यामुळे महिलांनी म्हशींचे चांगले व्यवस्थापन ठेवले आहे. महिला गटांना परिसरातील गावातून म्हशींसाठी पूरक आहार म्हणून  सरकी ढेप खरेदी करावी लागत होती. त्यामुळे व्यवस्थापन खर्च वाढत होता. हे लक्षात घेऊन एका गटाने गावामध्ये सरकी ढेप विक्री केंद्र सुरु केले आहे. त्यामुळे योग्य दरात सरकी ढेप उपलब्ध होते. ‘माविम'चे मिळते पाठबळ महिला आर्थिक विकास महामंडळाने खडकूत गावाला आदर्श गाव म्हणून जाहीर केले आहे. महामंडळाचे जिल्हा समन्वय अधिकारी चंदनसिंग राठोड, रमाई लोक संचलित साधन केंद्राच्या व्यवस्थापक रमा दामोदर या नियमित खडकूत गावात भेट देवून महिला बचत गटांना मार्गदर्शन करतात.  संपर्क- रमा दामोदर,९४०३००४८६३ (व्यवस्थापक, रमाई लोक संचलित साधन केंद्र, अर्धापूर,जि.नांदेड)