भाज्यांमध्ये ‘३ जी कटिंग’ पद्धतीने अधिक उत्पादन शक्य

वनस्पतीच्या तिसऱ्या पिढीतील शाखेपासून रोपे वाढवण्याच्या पद्धतीला ३ जी कटींग किंवा ३ जी शेंडा खुडणी पद्धत म्हणतात. या आधुनिक पद्धतीमुळे वेलवर्गीय व अन्य काही भाजीपाला पिकांचे अधिक उत्पादन मिळवणे शक्य आहे. झपाट्याने वाढणारी लोकसंख्या, औद्योगिकरण व वाढते शहरीकरण यामुळे दिवसेंदिवस लागवडीखालील क्षेत्र कमी होत आहे. शेतीसाठी उपलब्ध जागा कमी होत असून, कमीत कमी जागेमध्ये अधिक उत्पादन देणाऱ्या पद्धतींचा शोध सातत्याने सुरू आहे. ‘थ्रीजी कटिंग’ ही कृषी क्षेत्रातील आधुनिक पद्धत असून, त्याद्वारे वेलवर्गीय व अन्य काही भाजीपाला पिकांचे उत्पादन वाढवणे शक्य आहे. ‘३ जी कटिंग’ म्हणजे काय? थ्रीजी कटिंग म्हणजे तिसऱ्या पिढीतील शाखा होय. वेलांची किंवा रोपांची मुख्य शाखा म्हणजे पहिल्या पिढीतील शाखा, त्या शाखेचा शेंडा खुडून त्यावर आलेल्या शाखा ही दुसऱ्या पिढीच्या शाखा असते. या दुसऱ्या पिढीच्या शाखेवर आलेल्या शाखेला तिसरी पिढी किंवा थर्ड जनरेशन म्हणतात. अशा पद्धतीने कटिंग करून किंवा शेंडा खुडून रोपांना वाढवण्याच्या पद्धतीला ३जी कटिंग पद्धत असे म्हणतात. तत्त्व : वेलवर्गीय भाजीपाला पिकांमध्ये नर व मादी फुलांचे प्रमाण असमान असते. नर फुले जास्त तर मादी फुले कमी असतात. थ्रीजी कटिंग केल्यामुळे नर व मादी फुलांचे प्रमाण समान होते किंवा मादी फुलांचे प्रमाण वाढते. मादी फुलांनाच फळधारणा होते. नर फुलांना फळधारणा होत नसली तरीही ते परागीभवनासाठी अतिशय महत्त्वाची असतात. उद्देश : नर आणि मादी फुलांचे योग्य प्रमाण राखून अधिक उत्पादन घेणे. परिणामी प्रती वेल अधिक उत्पादन मिळवणे. कोणत्या पिकात उपयुक्त ः वेलवर्गीय भाजीपाला पिके उदा. दुधी भोपळा, दोडका, काकडी, डांगर, कोहळा या सोबतच टोमॅटो, भेंडी, वांगी आणि मिरची इ. पिकांमध्ये ३ जी कटिंग पद्धत उपयुक्त ठरते. पद्धत :

घ्यावयाची काळजी :

फायदे -

तोटे किंवा मर्यादा ः

बी. बी. तांबोळकर, ९८२३८२८६४५ (साहाय्यक प्राध्यापक, उद्यान विद्या विभाग, सौ.के.एस.के.काकू कृषी महाविद्यालय, बीड.)