शंखी गोगलगाय किंवा शेंबी हे मृदकाय वर्गातील सजीव असून, त्यांचा प्रादुर्भाव विविध पिकांवर दिसून येतो. सध्या गोगलगायींचा उपद्रव संत्रा पिकावर दिसून येत असून, त्या पानांचा फडशा पाडत आहेत. त्यांचा वेळीच न रोखल्यास अन्य पिकांवरही त्यांचा प्रादुर्भाव वाढू शकतो. शंखी गोगलगाय ही आफ्रिकन जायंट स्नेल या नावाने परिचित असून, तिचे शास्त्रीय नाव अचेटिना फुलिका आहे. शंखी गोगलगायीच्या पाठीवर १ ते दीड इंच (२ ते ४ सेंमी) लांबीचे गोलाकार कवच असते. बहुतांशी शंखी गर्द, करड्या, फिक्कट किंवा हिरव्या काळपट रंगाच्या असतात.ती निरनिराळ्या ५०० वनस्पती खाऊन उपजीविका करते. जमिनीवर पडलेली पिवळी पाने (त्यात कॅल्शिअम जास्त असतो), फुले, फळे, शेणखत, जनावरांचे शेण, कागदाचे पुठ्ठे इ. घटकांच्या कुजलेल्या भागांवर उपजीविका करतात. दिवसा त्या लपून बसतात. रात्री पाने, कळ्या, फळे, फुले, साल, नवीन फुटलेले कोंब, नवीन लावलेली रोपे यांचा फडशा पाडतात. भाजीपाला पिकांची रोपे तसेच पूर्ण वाढलेली पपई, केळी, वाल, दोडक्याचे वेल, वांगी, भेंडीची झाडे, काकडीवर्गीय पिके, मिरची, पानकोबी, फुलकोबी यासह सर्व पालेभाज्यांमध्ये उपद्रव होतो.
जीवनक्रम लहानपासून मोठ्या अशा निरनिराळ्या आकाराच्या शंखी आढळून येतात. पूर्ण वाढ झालेल्या शंखी गोगलगायींची लांबी १५ ते १७.५ सेंमी असते. ती सुमारे तीन वर्षे जगते. जीवन कालावधीत सुमारे १००० अंडी घालते. प्रत्येक शंखी गोगलगाय पिकाच्या खोडाशेजारी मुळाजवळ किंवा बांधाला तीन ते पाच सेंमी खोलीचे छिद्र करून माती भुसभुशीत करते. त्यात तीन ते चार दिवसात १०० ते ४०० अंडी देते. प्रत्येक मादी शंखी अंडी देऊ शकते. गोगलगायींना अंडी देण्यासाठी मीलनाची आवश्यकता नसते. मीलनासाठी ते योग्य साथीदाराची निवड करून सहा ते आठ दिवस मीलन करतात. सर्वसाधारण १७ दिवसांपर्यंत अंड्यातून पिल्ले बाहेर येतात. त्यांची वाढ पूर्ण होण्यास आठ महिने ते एक वर्ष कालावधी लागतो. या काळातही पिल्ले पिकांचे नुकसान करतात. प्रसार :
व्यवस्थापन :
डॉ. अनिल ठाकरे, ९४२०४०९९६० (वरिष्ठ कीटकशास्त्रज्ञ, प्रादेशिक संशोधन केंद्र, डॉ. पंजाबराव देशमुख कृषी विद्यापीठ, अमरावती.)
Read the Latest Agriculture News in Marathi & Watch Agriculture videos on Agrowon. Get the Latest Farming Updates on Market Intelligence, Market updates, Bazar Bhav, Animal Care, Weather Updates and Farmer Success Stories in Marathi.
ताज्या कृषी घडामोडींसाठी फेसबुक, ट्विटर, इन्स्टाग्राम , टेलिग्रामवर आणि व्हॉट्सॲप आम्हाला फॉलो करा. तसेच, ॲग्रोवनच्या यूट्यूब चॅनेलला आजच सबस्क्राइब करा.