मका, ज्वारीवरील अमेरिकन लष्करी अळीचे नियंत्रण

राज्यातील बहुतांश जिल्ह्यांमध्ये उशिरापर्यंत आलेल्या परतीच्या पावसामुळे खरिपातील उभी पिके वाया गेली. त्यातच अमेरिकन लष्करी अळीचा प्रादुर्भाव वाढल्यामुळे नुकसान झाले. आता रब्बी पिकांच्याही नुकसानीची भीती शेतकऱ्यांच्या मनामध्ये आहे. चांगल्या पावसामुळे सोलापूर जिल्ह्यातील रब्बी ज्वारीचे क्षेत्र वाढणार आहे. अशा स्थितीमध्ये अमेरिकन लष्करी अळीच्या नियंत्रणासाठी सुरुवातीपासूनच शास्त्रीय उपाययोजना राबवाव्यात.  आपल्या राज्यात नव्याने (२०१८ पासून) दाखल झालेल्या अमेरिकन लष्करी अळीने (शा. नाव - स्पोडोप्टेरा फ्रूगीपर्डा) मका, ज्वारी, बाजरी, ऊस व अन्य काही भाजीपाला पिकांचे नुकसान केले आहे. त्याचा सर्वाधिक प्रादुर्भाव मक्यावर (४० ते ६० %) दिसून आला. सद्य परिस्थितीत रब्बी ज्वारीवरही प्रादुर्भाव झालेला आहे. 

ओळख, जीवन अवस्था  या किडीची मादी पतंग समूहाने पानांच्या खालच्या बाजूस १०० ते २०० पुंजक्यातून सरासरी ८०० ते १२०० अंडी घालते. प्रथमावस्थेतील अळ्यासुद्धा एकत्र राहून पानातील हरितद्रव्य खातात. मोठ्या झालेल्या अळ्या इतर पानावर/झाडावर पसरतात. विशेष म्हणजे या अळ्या दिवसा पोंग्यात किंवा ढेकळाखाली लपून बसतात आणि रात्री पाने खातात.  मक्याच्या कणसावरसुद्धा अळ्यांचा प्रादुर्भाव दिसून येतो. पूर्ण वाढलेल्या अळ्या नंतर जमिनीत मातीत, पालापाचोळ्यात किंवा काही वेळा झाडांच्या बेचक्यात कोषात जातात.  नराच्या तुलनेत प्रजोत्पादन करणाऱ्या मादी पतंगांची संख्या जास्त असते. पोषक हवामानात (पावसात खंड) एक मादी पतंग २ ते ३ आठवड्यात १५०० ते २००० अंडी घालते.

एकात्मिक व्यवस्थापन नियंत्रण  ः 

 ः डॉ. व्ही. बी. आकाशे, ९९७५२०५६९८ (विभागीय कृषी संशोधन केंद्र, सोलापूर.)