बीबीएफ यंत्राद्वारे हरभरा पेरणी फायदेशीर

हरभऱ्याची रुंद वरंबा सरी पद्धतीने पेरणी
हरभऱ्याची रुंद वरंबा सरी पद्धतीने पेरणी

रब्बी हंगामामध्ये ओलाव्याचे व्यवस्थापन अत्यंत महत्त्वाचे असते. त्यासाठी या हंगामात हरभऱ्याची पेरणी रुंद वरंबा सरी पद्धतीने केल्यास फायदेशीर ठरते.  

केंद्रीय कोरडवाहू शेती संशोधन संस्था, हैदराबाद (क्रीडा) यांनी बीबीएफ (रुंद वरंबा सरी) यंत्र विकसित केले आहे. या यंत्राच्या सहाय्याने पिकानुसार योग्य रुंदीचे वरंबे (६० ते १५० सें. मी.) तयार करता येतात. ओळीमध्ये जास्त अंतर असलेल्या पिकाच्या दोन ओळी, तर कमी अंतरावरील पिकाच्या तीन ते चार ओळी रुंद वरंब्यावर घेता येतात. आवश्‍यकतेनुसार छोट्या बदलाद्वारे पेरणी सुलभपणे करता येते. 

रुंद वरंबा सरी पद्धतीचे फायदे ः 

  • या पद्धतीमुळे चांगली मशागत होऊन बियाण्यांसाठी चांगले वरंबे (सीडबेड) तयार होतात.
  •  रुंद वरंब्यावर पीक असल्याने पिकाला नेमके पाणी मिळते. 
  •  दोन्ही बाजूने असलेल्या सरींमुळे अतिरिक्त पाण्याचा योग्य निचरा होण्यास मदत होते. यामुळे पाणी व हवा यांचे संतुलन राखले जाऊन पिकाची जोमदार वाढ होते. उत्पादनात वाढ होते. 
  •  बीबीएफ (रुंद वरंबा सरी) यंत्राने एकाचवेळी आवश्‍यक रुंदींचे वरंबे, दोन्ही बाजूने सऱ्यांसह तयार होतात. त्यात बियाणे पेरणी व खते देण्याचे कामही त्याच वेळी होते. त्यामुळे वेळ, मजुरी खर्च, इंधन यात बचत होते.
  • बीबीएफ यंत्राचे भाग ः

  • बीबीएफ यंत्रासोबत पेरणीयंत्र, बियाणे व खताची पेटी विविध कप्प्यासह उपलब्ध आहे.
  •  दोन फाळ, चार छोटे पेरणीचे फण, आधार देणारी दोन चाके आणि ही संपूर्ण यंत्रणा चालविणारे चाक उपलब्ध आहेत.
  •  यंत्र चालवण्यासाठी ३५ ते ४५-५० अश्वशक्तीचे ट्रॅक्‍टर पुरेसे ठरते. 
  • बीबीएफ यंत्राची लांबी २२५० मि.मी., रुंदी ११३३ मि.मी. तर उंची साधारण ८६८ मि.मी. असून त्याची चौकट ही २२५० मि.मी. लांबीची, ४८० मि. मी. रुंदीची असून तिचे वजन अंदाजे २८५ किलो एवढे आहे.
  •  रुंद वरंबा सरी यंत्रामध्ये ३० ते ४५ सें. मी. अंतराच्या बदलासह चार फण आणि ३० ते ६० सें. मी. रुंदीच्या सरीच्या बदलासह १५० ते १८० सें. मी. अंतरावर कमी - जास्त करता येणारे दोन सरीचे फाळ देण्यात आलेले आहेत.
  •  यंत्राद्वारे गरजेनुसार ६० सें. मी. त १५० सें. मी. रुंदीचा रुंद वरंबा तयार करून त्यावर पिकाच्या ३० ते ४५ सें. मी. अंतरावरील २ ते ४ ओळी घेता येतात.
  •  तयार झालेल्या रुंद वरंब्यावर टोकणयंत्राच्या साह्याने बियाणे व खते पेरता येतात. पिकांच्या दोन ओळी व दोन रोपांमधील अंतराच्या शिफारशीनुसार कमी - जास्त करता येते. हेक्‍टरी आवश्‍यक एवढी झाडांची संख्या ठेवता येते.
  •  हरभरा पिकाच्या एका रुंद वरंब्यावर तीन ते चार ओळी (आवश्‍यक अंतरानुसार) घेता येतात. यासाठी दोन ओळीतील अंतर गरजेनुसार ३० सें. मी. किंवा ४५ सें. मी. किंवा कमी - जास्त करावे. 
  •  वरंब्याची आवश्‍यक तितकी रुंदी मिळण्यासाठी ठराविक अंतरावर खुणा करून (म्हणजेच दोन फाळात आवश्‍यक अंतर ठेवून) त्यावर ट्रॅक्‍टरला जोडलेले बीबीएफ यंत्र बाजूने चालवावे. या वेळी सरीच्या फाळामुळे तयार होणाऱ्या दोन्ही बाजूच्या सरी ३० ते ४५ सें. मी. रुंदीच्या पडतात. 
  • हरभरा लागवडीच्या पद्धती

    १) चार ओळी, ३० सें. मी. अंतर : एका वरंब्यावर हरभरा पिकाच्या चार ओळी (३० सें. मी. अंतरावर) घ्यावयाच्या असल्यास, त्या वेळी सरी घेण्यासाठीच्या खुणा म्हणजेच फाळातील अंतर १५० सें. मी. (१.५ मीटर) ठेवावे. ट्रॅक्‍टरचलीत बीबीएफ यंत्र फाळाचा मध्य खुणेवर घेऊन चालवावे. यामुळे १२० सें. मी. अंतराचा रुंद वरंबा तयार होतो. त्यावर हरभरा पिकाच्या चार ओळी ३० सें. मी. अंतरावर बसतात. या वेळी दोन्ही बाजूच्या सरी ३० सें. मी. रुंदीच्या पडतात. २) तीन ओळी, ३० सें. मी. अंतर :  एका वरंब्यावर ३० सें. मी. अंतरावर हरभरा पिकाच्या तीन ओळी घेताना, ९० सें. मी. रुंदीचा रुंद वरंबा तयार करावा लागतो. त्यात जमिनीच्या प्रकारानुसार दोन्ही बाजूच्या सरी ३० सें. मी. रुंदीच्या मिळू शकतात. त्यासाठी दोन फाळातील अंतर १२० सें. मी. ठेवून, बीबीएफ यंत्र (फाळाचा मध्य खुणेवर ठेवून) चालवावे लागते. या वेळी सरीच्या फाळामुळे तयार होणाऱ्या दोन्ही बाजूच्या सरी या गरजेनुसार ३० सें. मी. किंवा कमी जास्त रुंदीच्या मिळू शकतात. ३) तीन ओळी, ४५ सें. मी. अंतर ः  एका वरंब्यावर ४५ सें. मी. अंतरावर हरभरा पिकाच्या तीन ओळी घ्यावयाच्या असल्यास, त्यासाठी १३५ सें. मी. रुंदीचा रुंद वरंबा तयार करावा. त्यासाठी दोन फाळातील अंतर १८० सें. मी. ठेवून बीबीएफ यंत्र फाळाचा मध्य खुणेवर घेऊन चालवावे. या वेळी दोन्ही बाजूच्या सरी या ४५ सें. मी. रुंदीच्या पडतात. त्यांची रुंदी कमी - जास्त करता येते.

    संपर्क ः डॉ. भगवान आसेवार - ९४२००३७३५९,     संपर्क ः डॉ. आनंद गोरे - ९५८८६४८२४२

    (अखिल भारतीय समन्वयित कोरडवाहू शेती संशोधन प्रकल्प, वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषी विद्यापीठ, परभणी)

    Read the Latest Agriculture News in Marathi & Watch Agriculture videos on Agrowon. Get the Latest Farming Updates on Market Intelligence, Market updates, Bazar Bhav, Animal Care, Weather Updates and Farmer Success Stories in Marathi.

    ताज्या कृषी घडामोडींसाठी फेसबुक, ट्विटर, इन्स्टाग्राम टेलिग्रामवर आणि व्हॉट्सॲप आम्हाला फॉलो करा. तसेच, ॲग्रोवनच्या यूट्यूब चॅनेलला आजच सबस्क्राइब करा.

    Related Stories

    No stories found.
    Agrowon
    agrowon.esakal.com