पारंपरिक पाठीवरील पंपापासून अत्याधुनिक स्प्रेअरचा वापर शेतामध्ये वाढत आहे. अशा वेळी स्प्रेअरची निवड कोणत्या निकषावर करावी, हा शेतकऱ्यांसमोरचा मोठा प्रश्न आहे. आपली गरज, आवश्यकता या बरोबरच तांत्रिक बाबी तपासाव्यात. फवारणी यंत्राच्या योग्य त्या सर्व चाचण्या झालेल्या असल्याची खात्री करणे आवश्यक आहे. पारंपरिक शेतीमध्ये अद्याप नॅपसॅक पंपासारखे ठरावीक प्रकार वापरले जातात. अलीकडे द्राक्षासह डाळिंब बागायतदार अत्याधुनिक प्रकारच्या फवारणी यंत्रांचा वापर करू लागला आहे. अशा वेळी शेतकऱ्यांमध्ये फवारणी यंत्र कशाप्रकारे निवडावेत, याविषयी अनेक शंका असल्याचे दिसून येते. फवारणी यंत्रांची खरेदी करताना खालील बाबींकडे प्राधान्याने लक्ष द्यावे.
फवारणी यंत्राच्या चाचणीच्या पद्धती ः भारतामध्ये फवारणी यंत्राच्या चाचण्या या हिस्सार (हरियाना) येथील मशीनरी ट्रेनिंग अँड टेस्टिंग इन्स्टिट्यूट मध्ये केल्या जातात. तिथे विक्रीयोग्य किंवा व्यावसायिक उत्पादनासाठी तयार करण्यात येणाऱ्या कोणत्याही यंत्राच्या चाचण्या केल्या जातात. त्यामध्ये उत्तीर्ण झाल्यानंतर तसे प्रमाणपत्र दिले जाते. हे प्रमाणपत्र असलेली यंत्रे विक्री आणि पुढे शासकीय अनुदानासाठी पात्र ठरू शकतात. फवारणी यंत्रांच्या चाचण्यांसाठी खालील टेस्ट कोड वापरले जातात. १) आयएस : ११३१३ : २००७ (हायड्रॉलिक ऊर्जा फवारण्यांसाठी तपशील) : यानुसार चाचणी वेळी पंपाची क्षमता प्रति शोषकाच्या किमान ८००० मिली प्रमाणात द्रावण बाहेर फेकण्याची क्षमता प्रति मिनिट असावी लागते. हा पंप ४० पी. एस. आई. दाबाखाली व्यवस्थितपणे कार्य करण्यास सक्षम असल्याचे तपासणी केली जाते. पिस्टन / प्लंजर प्रकारच्या पंपाची आकारमान (व्हॉल्यूमॅट्रिक) कार्यक्षमता कमीत कमी ८० टक्के असावी लागते. त्यातून तयार होणारा दाब हा उत्पादकाद्वारे घोषित केलेल्या मूल्यापेक्षा कमी नसल्याची खात्री केली जाते. त्याच प्रमाणे इतरही गोष्टी तपासल्या जातात. २) आयएस : ३६५२ : १९९५ (पीक संरक्षण उपकरणे - फवारणीसाठी वैशिष्ट्ये ) सॅम्पल स्प्रेअर थेट उत्पादकाद्वारे संस्थेत चाचणीसाठी सादर केल्यानंतर त्यावर चाचणी करताना ५४०-६६० किलो पास्कल च्या कार्यरत दाबावर जेट द्वारे फेकलेला फवारा हा त्याच्या टोकापासून ६ मीटर अंतरापर्यंत पोचला पाहिजे. स्प्रे गनचा डिस्चार्ज रेट, स्प्रे कोन, गळती अशा अनेक बाबी तपासल्या जातात. टेस्ट कोडनुसार नमुना स्प्रेअरच्या चाचण्या होऊन, तो उत्तीर्ण झाल्यास त्याचा पूर्ण अहवाल दिला जातो. हा अहवाल यंत्राची विक्री व अनुदानासाठी अत्यंत महत्त्वाचा असतो. यासोबत या बाबींचीही तपासणी केली जाते.
सुरक्षितता तरतुदी • वापरकर्त्याच्या सुरक्षिततेसाठी मुखवटा, हँड ग्लोव्हज तसेच सेफ्टी गॉगल हे दिले पाहिजेत. • यंत्रावर सुरक्षिततेची चिन्हे आणि धोक्याची चित्रे दिलेली असावीत. • विषारी रसायने व त्यासंबंधीच्या अपघातादरम्यान योग्य त्या प्रथमोपचार व सुरक्षितता सूचना देणे अपेक्षित असते. संपर्क ः अतुल भाऊसाहेब घुले, ०७४१५२४५३१२ (सिनियर इंजिनिअर, महिंद्रा संशोधन केंद्र, चेन्नई.)
Read the Latest Agriculture News in Marathi & Watch Agriculture videos on Agrowon. Get the Latest Farming Updates on Market Intelligence, Market updates, Bazar Bhav, Animal Care, Weather Updates and Farmer Success Stories in Marathi.
ताज्या कृषी घडामोडींसाठी फेसबुक, ट्विटर, इन्स्टाग्राम , टेलिग्रामवर आणि व्हॉट्सॲप आम्हाला फॉलो करा. तसेच, ॲग्रोवनच्या यूट्यूब चॅनेलला आजच सबस्क्राइब करा.