कपाशीवरील दहिया रोगाचे एकात्मिक व्यवस्थापन

कपाशीचे पीक हे साधारणतः सहा महिने किंवा त्यापेक्षा जास्त कालावधीसाठी शेतात उभे असते. या दरम्यान झाडाच्या वेगवेगळ्या अवस्थेत वातावरणानुसार अनेक जैविक आणि अजैविक घटकांचा कपाशीच्या उत्पादनावर परिणाम दिसून येतो. त्यामध्ये विविध रोगांचा समावेश आहे. गेल्या काही वर्षांपासून दहिया किंवा पानांवरील पांढरे तांबडे डाग या रोगाचा कपाशीवर मोठ्या प्रमाणात प्रादुर्भाव होताना दिसून येतो. काही वर्षांपूर्वीपर्यंत दहिया या रोगाचा प्रादुर्भाव केवळ देशी कपाशीवर (शास्त्रीय नाव - गॉसिपिअम अरबोरीयम) दिसायचा. मात्र, अलीकडे काही वर्षांपासून दहिया किंवा पानांवरील तांबडे डाग हा रोग अमेरिकन कपाशीवरही (शा. नाव - गॉसिपिअम हिरसुटम) दिसून येत आहे. 

प्रादुर्भावाची मुख्य कारणे 

प्रमुख लक्षणे 

नुकसान      कपाशी पिकामध्ये दहिया रोगाच्या प्रादुर्भावाचा फटका उत्पादकतेस बसत आहे. या रोगामुळे होणाऱ्या नुकसानीचे प्रमाण ३८ ते ७५ टक्क्यांपर्यंत नोंदवले गेले आहे. 

रोगाची कारणे व रोगवाढीस अनुकूल घटक

एकात्मिक व्यवस्थापन   

 : डॉ. शैलेश गावंडे, ९४०१९९३६८५ (केंद्रीय कापूस संशोधन संस्था, नागपूर)