रेशीम कीटकास प्रामुख्याने होणारे रोग ः १) ग्रासरी २) फ्लॅचरी ३) मस्कार्डीन
ग्रासरी रोग रेशीम कीटकांना होणाऱ्ऱ्या विविध रोगांपैकी जवळपास ३३ ते ५५ टक्के वाटा ग्रासरी रोगाचा आहे. हा रोग सर्वच रेशीम उत्पादक देशांमध्ये आढळून येतो. त्याचा प्रादुर्भाव वर्षभर होत असला तरी अधिक प्रादुर्भाव उन्हाळा व पावसाळा या दोन ऋतुंमध्ये जाणवतो. रोगग्रस्त अळ्ऱ्यांची त्वचा फाटून दुधासारखा द्रव बाहेर येत असल्याने ग्रासरी रोगास दुध्या रोग असेही म्हणतात. किंवा रोगग्रस्त अळ्या रॅकवर अथवा चंद्रिकेवर डोके खाली करून उलटे लटकलेल्या आढळतात, त्यामुळे ग्रासरी रोगाला लटक्या रोग असे म्हणतात.
रोग होण्याची कारणे
रोगाची लक्षणे :
फ्लॅचरी रोग
रेशीम अळ्यांना हा रोग प्रामुख्याने जिवाणूमुळे होतो. रोगाचा प्रादुर्भाव होण्याच्या ठिकाणानुसार या रोगाचे तीन प्रकार पडतात. १) सेप्टिसेमिया २) पचनसंस्थेचा रोग ३) टॉक्झिकॉसीस कारणे ः कीटक संगोपनगृहात जास्त तापमान, आर्द्रता असणे. निकृष्ट तुती पाला अळ्यांना खाद्य म्हणून देणे, तो प्रमाणापेक्षा जास्त किंवा कमी प्रमाणात असणे. वेळेवर स्पेसिंग न देणे, बेडमध्ये रेशीम अळ्यांची प्रमाणाबाहेर गर्दी असणे.
सेप्टिसेमिया : हा रोग प्रामुख्याने रेशीम अळ्यांच्या रक्तात होतो.
रोगाची लक्षणे ः
पचनसंस्थेचा फ्लॅचरी रोगाची कारणे :
रोगाची लक्षणे ः
टॉक्सिकॉसिस : जिवाणूद्वारे तयार होणाऱ्या विषाच्या सान्निध्यात रेशीम अळी आल्यास या रोगाचा प्रादुर्भाव होतो. रोगाची कारणे:
मस्कार्डीन रोग हा रोग परजीवी बुरशीमुळे होत असून, रोगाचा प्रादुर्भाव हिवाळ्यात तसेच पावसाळ्यात दिसून येतो.
पांढरा मस्कार्डीन या रोगात रेशीम अळीच्या मृत शरिराचा रंग पांढरा होतो. आपल्या देशात पांढरा मस्कार्डीनचे प्रमाण अधिक आहे.
रोगाची कारणे :
रोगाची लक्षणे अळ्यांची भूक कमी होऊन हालचाल मंदावते. रोगाचा प्रादुर्भाव झालेल्या अळ्याचे मृत शरीर कडक होऊन पांढऱ्या खडूसारखे दिसते.
रोगांचे व्यवस्थापन :
अळीची अवस्था | तापमान (अंश सें.) | आर्द्रता (टक्के) |
पहिली | २७-२८ | ८५-९० |
दुसरी | २६-२७ | ८०-८५ |
तिसरी | २५-२६ | ७५-८० |
चौथी | २४-२५ | ७०-७५ |
पाचवी | २४-२५ | ६५-७० |
निर्जंतुकीकरणाच्या वेळा व प्रमाण
रेशीम कीटक निर्जंतुक वापरण्याच्या वेळा | १०० अंडी पुंजासाठी प्रमाण |
पहिल्या वेळी कात टाकल्यानंतर एकदा | ६० ग्रॅम |
दुसऱ्या वेळी कात टाकल्यानंतर एकदा | १२० ग्रॅम |
तिसऱ्या वेळी कात टाकल्यानंतर एकदा | ५८० ग्रॅम |
चौथ्या वेळी कात टाकल्यानंतर एकदा | ९६० ग्रॅम |
पाचव्या अवस्थेत चौथ्या दिवशी | १५४० ग्रॅम |
अशाप्रकारे योग्य वेळी प्रतिबंधात्मक उपाय केल्यास रोगाचा प्रसार कमी होतो.
ः डॉ. बी. बी. गायकवाड, ९४२०४५९८०८ ः डॉ. डी. बी. कच्छवे, ९४२३७००७३० (कृषी विज्ञान केंद्र, खामगाव)
Read the Latest Agriculture News in Marathi & Watch Agriculture videos on Agrowon. Get the Latest Farming Updates on Market Intelligence, Market updates, Bazar Bhav, Animal Care, Weather Updates and Farmer Success Stories in Marathi.
ताज्या कृषी घडामोडींसाठी फेसबुक, ट्विटर, इन्स्टाग्राम , टेलिग्रामवर आणि व्हॉट्सॲप आम्हाला फॉलो करा. तसेच, ॲग्रोवनच्या यूट्यूब चॅनेलला आजच सबस्क्राइब करा.