छोट्या उपायांद्वारे टाळता येईल अन्न नासाडी

मागील भागामध्ये कृषी उत्पादनाच्या व वाहतुकीच्या पातळीवर होणाऱ्या अन्नाच्या नासाडीविषयी माहिती घेतली. या भागामध्ये सर्वसामान्यांच्या किंवा ग्राहकांच्या पातळीवर होणाऱ्या अन्न नासाडीची माहिती घेणार आहोत. अन्नाची नासाडी टाळण्याविषयी काय करता येईल, हे पाहू. शेतीमध्ये एक सलग उत्पादन होत नाही. हंगामानुसार त्यात चढ उतार होत असतात. हंगामाअखेर सर्वांची काढणी साधारण एक दोन महिन्यामध्ये येत असते. अशा वेळी बाजारात येणारे उत्पादन हे नेहमीच बाजाराच्या गरजेपेक्षा अधिक असण्याची शक्यता असते. त्यातील साठवण्यायोग्य घटकांची साठवणूक बाजारातील मोठ्या व्यापाऱ्यांपासून सामान्य ग्राहकांपर्यंत सारेजण करत असतात. प्रत्येकाची साठवण्याची क्षमताही वेगवेगळी असते. अशा वेळी साठवणीच्या पद्धतीमध्ये सुधारणा होण्याची गरज आहे. सामान्यतः साठवण म्हटले की आपल्याला मोठी गोदामे आठवतात, पण घरातील सामान्य महिलाही वर्षासाठी धान्य व अन्य घटकांची साठवण करत असते. लवकर खराब होणाऱ्या फळे, भाज्यांची लोणची किंवा वाळवण करून ती साठवली जातात. छोट्या प्रक्रियांद्वारे मूल्यवर्धनासोबतच साठवण शक्य होते. संवेदनशील व लवकर खराब होणाऱ्या घटकांच्या साठवणीसाठीही खास पॅकेजिंग आवश्यक आहे. आर्थिक निधी ः १) अधिक साठवणीसाठी भारत सरकारमार्फत एक लाख कोटी रुपयांचा कृषी पायाभूत सुविधा निधी उभा केला आहे. त्यातून कृषी सहकारी संस्था, शेतकरी उत्पादक कंपन्या, कृषी उद्योग, स्टार्ट अप यांना दहा वर्षाच्या मुदतीवर दोन कोटी रुपयांपर्यंतचे कर्ज उपलब्ध आहे. त्यातून काढणीपश्चात पुरवठा साखळीतील विविध टप्प्यामध्ये होणारे नुकसान कमी करणे शक्य होऊ शकते. त्यासाठी इ मार्केटिंग प्लॅटफॉर्म, गोदाम, वखारी, सायलो, पॅक हाऊस, प्रतवारी केंद्रे, शीतगृहे, वाहतूक व्यवस्था, प्राथमिक प्रक्रिया केंद्रे, पिकवणगृहे उभारता येतील. २) कृषी, सहकार आणि शेतकरी कल्याण विभागामार्फत अशा प्रकल्पामध्ये गुंतवणुकीसाठी मध्यम आणि दीर्घ मुदतीचे कर्ज उपलब्ध होऊ शकते. सर्वसामान्यांच्या किंवा ग्राहकांच्या पातळीवर... भारतातील अन्नाचे नुकसान ग्राहकांच्या पातळीवरही होत असते. शिजल्यानंतर फेकून दिल्या जाणाऱ्या अन्नाने वाहणाऱ्या कचराकुंड्या सर्वांना दिसत असतात. ज्या ठिकाणी अन्न अधिक प्रमाणात शिजते, अशा लग्न व कार्ये, भोजनालये, सामाजिक कार्यक्रम, हॉटेल ही अशा वाया जाणाऱ्या अन्नांचे प्रमुख स्रोत आहेत. शहरी भागामध्ये शिजवलेल्यापैकी १० ते १५ टक्के अन्न वाया जाते. त्याच वेळी शहरामध्ये भुकेले झोपणाऱ्यांची संख्याही प्रचंड आहे.