एकूण फळागळीमध्ये ७० ते ८० टक्के फळे ही वनस्पतीमधील आंतरीक बदलांमुळे तर ८ ते १७ टक्के फळगळ ही कीटकांमुळे होते. ८ ते १० टक्के फळे ही विविध रोगकारकांमुळे गळून पडतात. मृग व आंबिया या दोन बहारापैकी अंबिया बहारात सर्वाधीक फळ गळ दिसून येते. फळगळचे नेमके कारण शोधून त्यानुसार उपाययोजना कराव्यात. फळगळीची प्रामुख्याने वनस्पतीशास्त्रीय आंतरीक बदल, किडी आणि रोग ही तीन कारणे आहेत. वनस्पतीशास्त्रीय आंतरीक बदलांमुळे होणारी फळगळ :
फळगळ रोखण्यासाठी उपाययोजना ः
१. फळधारणा होण्याच्या कालावधीत बागेची खोल मशागत करू नये. खोल मशागतीमुळे- झाडांची मुळे तुटतात, जमिनीची जलधारणशक्ती वाढते, निचरा होत नाही. परिणामी फळगळ होते. २. वाढणाऱ्या फळांचे पुरेसे पोषण होण्यासाठी झाडावर भरपूर पालवी असावी. यासाठी शिफारसीनुसार खतांचा वापर करावा. झाडावर पुरेसे पाने असल्यावरच फवारणीचा अपेक्षित परिणाम होतो. ३. जमिनीमध्ये सेंद्रिय पदार्थ उदा. ४० ते ५० किलो शेणखत, ७.५ किलो निंबोळी ढेप वापरावी. शेणखतासोबत ट्रायकोडर्मा १०० ग्रॅम, पीएसबी १०० ग्रॅम, सुडोमोनास १०० ग्रॅम ॲझोटोबॅक्टर १०० ग्रॅम प्रति झाड यांचे मिश्रण झाडाच्या परिघामध्ये टाकावे. ४. रासायनिक खतासोबत झिंक सल्फेट २०० ग्रॅम, बोरॅक्स २५० ग्रॅम मातीत मिसळून द्यावे. ५. ही खते फवारणीद्वारे द्यावयाची असल्यास झिंक सल्फेट ०.५ टक्के व बोरॉन ०.१ टक्के फवारणी आंबिया फळाकरिता जुलै-ऑगस्ट महिन्यात आणि मृग बहाराच्या फळाकरिता ऑक्टोबर - नोव्हेंबर मध्ये करावी. ६. अंबिया बहारात झाडाला पाण्याचा ताण बसू देऊ नये. फळांच्या योग्य वाढीसाठी पाण्याचा पुरेसा पुरवठा करावा. ७. पावसाळ्यात बागेत शक्यतो पाणी साचू देऊ नये. पाण्याचा निचरा योग्य रीतीने होण्यासाठी उताराच्या दिशेने चर खोदावेत. ८. वेळोवेळी गळून पडलेली फळे ताबडतोब उचलून बागेबाहेर बाहेर कंपोस्ट खड्ड्यात पुरून टाकावीत. ९. एनएए १० पीपीएम (१ ग्रॅम) किंवा जिब्रेलिक ॲसिड १५ पीपीएम (१.५ ग्रॅम) किंवा २-४-डी १५ पीपीएम (१.५ ग्रॅम) यापैकी एका संजिवकासह युरिया १ टक्का (१ किलो) अधिक कार्बेन्डाझिम ०.०१ टक्के (१०० ग्रॅम) प्रति १०० लिटर पाणी या द्रावणाची फवारणी करावी. १०. फळे काढणी केल्यावर झाडावरील सल काढावी. सल काढताना फांदीचा हिरवा भाग ५ सेंमी पर्यंत घेऊन सल काढावी. प्रत्येक वेळी सल काढणाऱ्या अवजाराचे निर्जंकिरण करावे. सल काढलेल्या झाडावर बुरशीनाशकाची फवारणी करावी. ११. अन्नद्रव्यांचा समतोल वापर करावा. अनेकवेळा बोरॉन कमतरतेमुळे मोठी फळे गळतात. या करिता एकात्मिक अन्नद्रव्य व्यवस्थापन करावे. अधिक व दर्जेदार उत्पादनाकरिता दहा वर्षांवरील झाडाकरिता शिफारसीत मात्रा ५० किलो शेणखत, ७.५ किलो निंबोळी ढेप ८०० ग्रॅम, नत्र ३०० ग्रॅम, स्फुरद ६०० ग्रॅम पालाश प्रति झाड यासह ५०० ग्रॅम व्हॅम, १०० ग्रॅम स्फुरद विरघळवणारे जिवाणू, १०० ग्रॅम ॲझोस्पिरीलम, १०० ग्रॅम ट्रायकोडर्मा प्रति झाड देण्यात यावे. नत्र हा अमोनियम सल्फेटद्वारे द्यावा. १२. आंतरपीक घेतांना हिरवळीचे, मूग व उडीद तत्सम पिके घ्यावीत. कपाशी सारखे पीक घेऊ नये. १३. सतत पावसाचे पाणी साचून राहल्यास व अतिशय आर्द्रतायुक्त परिस्थितीत फळगळ होत असतांना बागेमध्ये तणनाशकाचा वापर टाळावा. १४. वाफ्याद्वारे पाणी देताना उखरी करताना झाडाच्या मुळ्या तुटणार नाहीत याची काळजी घ्यावी. उखरीनंतर कॉपर ऑक्सिक्लोराईड ३ ग्रॅम किंवा कार्बेन्डाझिम १ ग्रॅम प्रति लिटर पाणी किंवा ट्रायकोडर्मा द्रावण वाफ्यात ओतावे. ठिबकद्वारे सिंचन करणाऱ्या बागेत उखरीची आवश्यकता भासत नाही. १५. वर्षभरात किमान दोन वेळा बोर्डो पेस्ट (१:१:१० या प्रमाणात चुना, मोरचूद व पाणी घेऊन) पावसाळ्याच्या अगोदर व पावसाळ्यानंतर लावणे अत्यंत आवश्यक आहे. १६. अन्य सर्व फळ पिकांमध्ये फळगळ रोखण्याकरिता पीक उत्तेजकांची शिफारस केली जाते. शिफारशीनुसार त्यांचा वापर करावा. १७. फळगळ होऊ नये याकरिता बाग सशक्त तसेच रोगमुक्त ठेवणे. रोग आल्यास रोगाचे त्वरित व्यवस्थापन करणे आवश्यक आहे.
किडींमुळे होणारी फळगळ रोखण्याकरिता उपाययोजना -
ठेवून धूर करावा. रोगांमुळे होणारी फळगळ रोखण्याकरिता
डॉ. दिनेश पैठणकर, ९८८१०२१२२२ (अखिल भारतीय समन्वयीत लिंबूवर्गीय फळे संशोधन प्रकल्प, डॉ. पंजाबराव देशमुख कृषी विद्यापीठ, अकोला.)
Read the Latest Agriculture News in Marathi & Watch Agriculture videos on Agrowon. Get the Latest Farming Updates on Market Intelligence, Market updates, Bazar Bhav, Animal Care, Weather Updates and Farmer Success Stories in Marathi.
ताज्या कृषी घडामोडींसाठी फेसबुक, ट्विटर, इन्स्टाग्राम , टेलिग्रामवर आणि व्हॉट्सॲप आम्हाला फॉलो करा. तसेच, ॲग्रोवनच्या यूट्यूब चॅनेलला आजच सबस्क्राइब करा.