द्राक्ष : ढगाळ वातावरणासोबत दवबिंदूंमुळे रोग प्रादुर्भावाची शक्यता

सध्याच्या परिस्थितीमध्ये वातावरण काही ठिकाणी ढगाळ आहे. तर काही ठिकाणी स्वच्छ वातावरण दिसेल. बऱ्याच बागेमध्ये सकाळी पानावर तयार झालेले दवबिंदू या परिस्थितीमुळे जास्त काळ टिकून राहत असल्याचे दिसते. हे दवबिंदू काही ठिकाणी १२ वाजेपर्यंत जास्त प्रमाणात कार्यक्षम असतात. त्यामुळे बागेमध्ये जुने उपलब्ध असलेले जिवाणू बीजाणू या वेळी त्रासदायक ठरत असल्याचे दिसून येते. बऱ्याचशा बागेत या वेळी मणी सेटिंग झालेली अवस्था दिसून येते. या अवस्थेत चांगल्या प्रतीचा द्राक्षघड तयार करण्याच्या दृष्टीने घडाचा आकार व वजन मिळवणे गरजेचे असेल. त्याकरिता या वेळी वेलीवर अंतरानुसार घडांची संख्या, तर वेलीवर उपलब्ध घडांमध्ये मण्यांची संख्या महत्त्वाची असेल. पावसाळी वातावरण संपलेले असल्याने या वेळी घड कमी करणे फायद्याचे ठरेल. घडांमध्ये मणी विरळणी शक्यतो ६ मि.मी. आकाराच्या मण्यापर्यंत करून घ्यावी. साधारणतः १०० ते १२० मणी निर्यातक्षम द्राक्षघडाच्या उद्देशाकरिता पुरेसे होतील. यामध्ये थॉमसन सीडलेस, तास-ए-गणेश, क्लोन २ ए या जातींचा समावेश असेल.  रोग नियंत्रण  भुरी  ज्या बागेमध्ये मणी सेटिंग झाले आहे, अशा बागेत भुरी रोगाचा प्रादुर्भाव दिसून येईल. दाट कॅनोपी, ढगाळ वातावरण या बाबींमुळे रोगांच्या प्रादुर्भावास अधिक कारणीभूत असल्याचे दिसून येते. अशा अवस्थेतील बागेत सल्फर (८० डब्ल्यूडीजी) २ ग्रॅम प्रतिलिटर पाणी याप्रमाणे फवारणी करावी. ही फवारणी मण्यात पाणी उतरण्याच्या अवस्थेच्या काही दिवसाआधीपर्यंत करता येईल. यानंतर अॅम्पिलोमायसीस ५ ग्रॅम प्रतिलिटर पाणी याप्रमाणे फवारणी करून घेतल्यास भुरी रोगावर नियंत्रण मिळवणे शक्य होईल. डाऊनी मिल्ड्यू  बऱ्याच बागेत पानांवर उपलब्ध दवबिंदू जास्त टिकत असल्यामुळे डाऊनी मिल्ड्यूचा प्रादुर्भाव वाढत असल्याचे दिसून येते. निर्यातक्षम प्रतीच्या द्राक्षबागेत पोटॅशिअम सॉल्ट ऑफ फॉस्फरिक अॅसिड ४ ग्रॅम अधिक मॅन्कोझेब २ ग्रॅम प्रतिलिटर पाणी या प्रमाणे फवारणी घ्यावी. याच तुलनेमध्ये स्थानिक बाजारपेठेकरिता सायझोफॅमिड २०० मि.लि. प्रतिहेक्टरप्रमाणे फवारणी करता येईल.  

कीड नियंत्रण  खोडकीड  बऱ्याचशा बागेत लाल रंगाची खोडकीड (स्टेमबोरर) सालीच्या खाली दिसून येते. काही बागेमध्ये जर वेळीच नियंत्रण केले नसल्यास खोडात प्रवेश करतानासुद्धा आढळून येते. यावर महत्त्वाचे नियंत्रण करावयाचे झाल्यास सालीच्या खाली लपून बसलेल्या खोडकिडीच्या नियंत्रणासाठी खोड व ओलांड्यावरील मोकळ्या झालेल्या साली त्वरित काढून घ्यावे. यामुळे जवळपास ९० टक्क्यांपर्यंत कीड नियंत्रणात राहू शकते. त्यानंतर उर्वरित खोडकिडी हाताने गोळा करून नष्ट कराव्यात. या कार्यवाहीनंतर दोन दिवसांनी खोड, ओलांडा मेटारायझीम अॅनिसोप्ली ३ ते ५ मि.लि. प्रतिलिटर पाणी याप्रमाणे द्रावणाने चांगले धुऊन घ्यावे. सात दिवसांनंतर पुन्हा एकदा वरील उपाययोजना करावी.  पाने खाणारी अळी (स्पोडोप्टेरा लिट्यूरा)  फळछाटणीच्या १०० दिवसानंतरच्या अवस्थेतील बागेत पाने खाणारी अळीचा प्रादुर्भाव दिसून येतो. अळीच्या नियंत्रणाकरिता इमामेक्टिन बेंझोएट (५ एसजी) ०.२२ ग्रॅम प्रतिलिटर पाणी याप्रमाणे फवारणी करावी.  ही फवारणी रात्री आठच्या नंतर केल्यास परिणाम चांगले मिळतील. या कीडनाशकाचा पीएचआय २५ दिवसाचा आहे, तेव्हा आपल्या बागेतील परिस्थिती पाहून कार्यवाही करावी. ज्या बागेत २५ दिवसाचा कालावधी उपलब्ध नाही, अशा बागेत अळ्या गोळ्या विल्हेवाट लावावी.   : डॉ. दीपेंद्र यादव, ०२०-२६९५६०३५ (प्रमुख शास्त्रज्ञ, कीटकशास्त्र, राष्ट्रीय द्राक्ष संशोधन केंद्र, मांजरी, पुणे.)