कोरडवाहू परिस्थितीत सोयाबीनच्या लागवडीसाठी जोळओळ, सोडओळ, सरी वरंबा, रुंद वरंबा व सरी इ. नावीण्यपुर्ण पेरणी पद्धती आहेत. या पद्धतींचा वापर केल्यास पावसाच्या पाण्याच्या योग्य नियोजन व व्यवस्थापन शक्य होते. पर्यायाने उत्पादनात वाढ शक्य होते. जोडओळ पद्धत : प्रचलीत सरते, काकरी, अथवा तिफणीने शेताच्या उताराला आडवी सोयाबीनची पेरणी करावी. पेरणी करताना दोन ओळींमधील अंतर कमी करुन, जोडओळीमध्ये पेरणी करावी. दोन जोळओळीमधील अंतर, दोन ओळीमधील अंतरापेक्षा दुप्पट राखावे. प्रत्येक जोडओळीनंतर मोकळी जागा राखली जाईल. पीक १५-२० दिवसांचे झाल्यानंतर त्या ठिकाणी डवऱ्याच्या फेरीवेळी डवऱ्याला दोरी बांधून अथवा बलराम नांगराने सरी पाडावी. मुलस्थानी जलसंवर्धन शक्य होईल. उदा. प्रचलीत पद्धत - दोन ओळीतील अंतर -४५ बाय ४५ सें.मी. जोळओळ पद्धत - दोन ओळीतील अंतर - ३० सेंमी. ६० सें.मी. बाय ३० सें.मी. बाय ३० सें.मी. १ फुटी काकरीने काकर पाडल्यानंतर मजुरांच्या साह्याने सोयाबीन बियांची पेरणी दोन झाडातील अंतरानुसार (७.५-८.० सेंमी) टोकन पद्धतीने करावी. दोन ओळी टोकल्यानंतर तिसरी ओळ खाली ठेवावी. दोन जोड ओळींमध्ये दोन फुटांची जागा खाली राहील. या ठिकाणी डवऱ्याच्या फेरीवेळी दांड, सरी अथवा गाळ पाडून घ्यावा. जोळ ओळीत पेरलेले सोयाबीन गादी वाफ्यावर येते. . फायदे : १) एकरी झाडांची संख्या शिफारशीनुसार (प्रचलीत पद्धतीएवढीच) राखली जाते. २) मोकळ्या जागेचा वापर विविध कारणांसाठी होऊ शकतो. उदा. मुलस्थानी जलसंवर्धन, अतिरीक्त पावसाचा निचरा, पिकांचे निरिक्षण, निगराणी, फवारणी, आंतरमशागत इ. ३) शेतात हवा खेळती राहते. ४) पिकाला सुर्यप्रकाशाचे वितरण एकसमान शक्य होते. ५) ओलीताची सोय असल्यास दांडाद्वारे पाटपानी अथवा स्प्रिंकलरची पाइप अंथरणे सोपे होते. सोडओळ पद्धत (पट्टापेर) : प्रचलीत पद्धतीप्रमाणे दोन ओळीतील अंतर ४५ सें.मी. ठेवून सरते, काकरी अथवा ट्रॅक्टरने शेताच्या उताराला आडवी पेरणी करावी. बैलजोडीचलीत पेरणी यंत्रद्वारे पट्टापेर ः
ट्रॅक्टरचलित पेरणीयंत्राद्वारे पट्टापेर ः तीन ओळी पट्ट्यासाठी ः सोयाबीनचे ट्रॅक्टरचलीत पेरणीयंत्र सात दात्यांचे असते. पट्टापेर करतेवेळी पेरणीयंत्राचे मधले चौथे छिद्र बंद करावे. ट्रॅक्टर पलटून येताना व जाताना प्रत्येकवेळी आठवी ओळ खाली ठेवल्यास शेतात तीन - तीन ओळींचे पट्टे तयार होतात. पेरणीसाठी २५% बियाणे कमी लागेल. सहा ओळी पट्ट्यासाठी - प्रत्येकवेळी पलटून येताना व जाताना नेहमीप्रमाणे लागून पेरणी केल्यास शेतात सहा-सहा ओळींचे पट्टे तयार होतील. पाच ओळी पट्ट्यासाठी - ट्रॅक्टरचलित पेरणी यंत्राचे दोन्ही काठावरचे प्रत्येकी एक छिद्र बंद करावे. म्हणजेच प्रत्येक सहावी ओळ खाली राहील. अशाप्रकारे प्रत्येक वेळी ट्रॅक्टर पलटून येताना व जाताना ट्रॅक्टरचे शेवटचे दाते खाली ठेवलेल्या ओळीत ठेवल्यास शेतात पाच - पाच ओळींचे पट्टे तयार होतील. सात ओळी पट्ट्यासाठी - प्रत्येकवेळी ट्रॅक्टर पलटून येताना व जाताना आठवी ओळ खाली ठेवावी. खाली ठेवलेल्या ओळीच्या ठिकाणी डवऱ्याच्या फेरीवेळी डवऱ्याच्या जानोळ्याला गच्च दोरी गुंडाळून सरी- दांड अथवा गाळ पाडून घ्यावा. पट्टापेर पद्धतीचे फायदे
या बाबींकडे लक्ष द्या
जितेंद्र दुर्गे, ९४०३३०६०६७ (सहयोगी प्राध्यापक -कृषीविद्या, श्री शिवाजी कृषी महाविद्यालय, अमरावती)
Read the Latest Agriculture News in Marathi & Watch Agriculture videos on Agrowon. Get the Latest Farming Updates on Market Intelligence, Market updates, Bazar Bhav, Animal Care, Weather Updates and Farmer Success Stories in Marathi.
ताज्या कृषी घडामोडींसाठी फेसबुक, ट्विटर, इन्स्टाग्राम , टेलिग्रामवर आणि व्हॉट्सॲप आम्हाला फॉलो करा. तसेच, ॲग्रोवनच्या यूट्यूब चॅनेलला आजच सबस्क्राइब करा.