सोलापूर, सांगली, नाशिक आणि नगर यासारख्या अवर्षणप्रवण भागामध्ये वरदान ठरलेल्या डाळिंब या फळपिकामध्ये मागील काही वर्षांपासून तेलकट डाग रोगाचा प्रादुर्भाव ही समस्या ठरत आहे. या रोगामुळे अनेक ठिकाणी बागा काढून टाकाव्या लागल्या आहेत. या रोगाच्या नियंत्रणासाठी बागेमध्ये सातत्याने एकात्मिक रोग व्यवस्थापनाला प्राधान्य देणे गरजेचे आहे. डाळिंबातील तेलकट डाग रोग झान्थोमोनास ऑक्झोनोफेडीस पी. व्ही. पूनिकी या जीवाणूमुळे होतो. याला जीवाणूजन्य करपा असेही म्हणतात. तेलकट डाग रोगाची लक्षणे :
रोगास अनुकूल बाबी :
रोगाचा प्रसार :
तेलकट डाग रोग व्यवस्थापन : १. डाळिंब बागेतील स्वच्छतेस अनन्यसाधारण महत्त्व आहे. या रोगाचे जिवाणू बागेमध्ये ८ ते १० महिन्यांपर्यंत सुप्तावस्थेत राहू शकतात. म्हणून बागेतील रोगग्रस्त फांद्या, फळे वेळीच जाळून नष्ट कराव्यात. २. झाडावर युरिया ५ टक्के प्रमाणात (२५ ग्रॅम प्रती लिटर) फवारणी करून पानगळ करावी. ३. रोगाचा प्रादुर्भाव झालेल्या भागाच्या २ इंच खालून झाडाच्या फांद्या छाटाव्यात. ४. छाटणी करताना प्रत्येक फांदी कापल्यानंतर कात्री १ टक्का क्लोरोक्सिलेनोलच्या द्रावणात बुडवून निर्जंतुक करावी. ५. छाटणीनंतर कापलेल्या भागावर आणि खोडावर जमिनीपासून वर २ फूट बोर्डोपेस्ट (१० टक्के) लावावे. ६. छाटणी झाल्यानंतर पहिली फवारणी १ टक्के बोर्डोमिश्रणाची करावी. ७. झाडावर नवीन पालवी फुटल्यानंतर दुसरी फवारणी स्ट्रेप्टोमायसीन* (२५० पीपीएम) म्हणजेच ०.२५ ग्रॅम अधिक कॉपर ऑक्सिक्लोराईड (०.२५ टक्के) म्हणजे २.५ ग्रॅम प्रती लिटर पाणी या प्रमाणे करावी. पावसाळ्यात फवारणी करताना नॉन आयोनिक चिकट द्रव्याचा वापर करावा. ८. तिसरी फवारणी १५ दिवसानंतर बोर्डोमिश्रणाची (०.४ टक्के) करावी. ९. चौथी फवारणी स्ट्रेप्टोमायसीन* (२५० पीपीएम) अधिक प्रोपिकोनॅझोल (२५ इ.सी) १ मिली किंवा हेक्साकोनॅझोल (५ इ. सी.) १ मिली प्रती लिटर पाणी या प्रमाणात फवारणी करावी. १०. रोग वाढीस पोषक हवामानात (विशेषतः ढगाळ आणि पावसाळी हंगामात) रोगाचा प्रादुर्भाव असलेल्या बागेत स्ट्रेप्टोमायसीन* ५०० पीपीएम तीव्रतेने (०.५ ग्रॅम प्रती लिटर पाणी) फवारणी करावी. त्याचबरोबर दोन फवारणीतील अंतर ८-१० दिवस ठेवावे. अशा प्रकारे वरील पद्धतींचा अवलंब करून डाळिंब बागा तेलकट डाग रोगापासून मुक्त ठेवता येतील. हरिष फरकाडे, ८९२८३६३६३८ (सहायक प्राध्यापक, वनस्पती रोगशास्त्र विभाग, श्री. शिवाजी उद्यानविद्या महाविद्यालय, अमरावती.)
Read the Latest Agriculture News in Marathi & Watch Agriculture videos on Agrowon. Get the Latest Farming Updates on Market Intelligence, Market updates, Bazar Bhav, Animal Care, Weather Updates and Farmer Success Stories in Marathi.
ताज्या कृषी घडामोडींसाठी फेसबुक, ट्विटर, इन्स्टाग्राम , टेलिग्रामवर आणि व्हॉट्सॲप आम्हाला फॉलो करा. तसेच, ॲग्रोवनच्या यूट्यूब चॅनेलला आजच सबस्क्राइब करा.