भात पुर्नलागवडीची चारसूत्री पद्धती

सूत्र १  भातपिकाच्या अवशेषांतील (तुसाचा व पेंढ्याचा) सिलिकॉन व पालाश या अन्नद्रव्यांचा फेरवापर

फायदे  यामुळे भातपिकांना सिलिका (१००-१२० किलो) व पालाश (२०-२५ किलो) यांचा पुरवठा होतो. सेंद्रिय पदार्थात वाढ होऊन रोपे निरोगी व कणखर होतात. खोडकिडा यांना प्रतिकार करण्याची क्षमता वाढते.  सूत्र २  गिरिपुष्प (ग्लिरिसिडीया) हिरवळीच्या खताचा वापर. यामध्ये गिरीपुष्प या हिरवळीच्या जलद वाढणाऱ्या वनस्पतीची बांधावर लागवड करावी. त्याच्या फांद्या जमिनीपासून ३० ते ४० सें. मी. उंचीवर तोडाव्यात. सर्वसाधारपणे २ ते ४ गिरिपुष्पाच्या झाडांची हिरवी पाने (अंदाजे ३० किलो) प्रति आर पुरेसे होते. त्याच झाडाच्या तोडलेल्या फांद्या चिखलणीपूर्वी ६ ते ८ दिवस अगोदर खाचरात पसराव्यात. चिखलणीवेळी पाने चिखलात व्यवस्थित मिसळतील असे पाहावे. त्यानंतर लागवड करावी. फायदे

सूत्र ३ नियंत्रित पुर्नलागवड   सुधारित दोरीवर २५ सें. मी व १५ सें. मी आलटून पालटून (-२५-१५-२५-१५-सें. मी.) अंतरावर खुणा कराव्यात. सुधारित लावणी दोरीवर १५ सें. मी अंतरावर असलेल्या (प्रत्येक २ ते ३ रोपे/चूड) प्रथम एक व नंतर दुसरा चूड लावावा. अशा प्रकारे एकावेळी जोड-ओळ पद्धत वापरुन त्याच दोरीत लावणीचे काम पूर्ण करावे. खाचरात १५ बाय १५ सें. मी चुडांचे चौकोन व २५ सें. मी चालण्याचे रस्ते तयार होतात.  लावणी करताना प्रत्येक चुडात २ ते ३ रोपे लावावीत. संकरित भातासाठी एका ठिकाणी एक रोप लावावे. रोपे सरळ व उथळ (२ ते ४ सें. मी. खोलीवर) लावावतीत फायदे 

सूत्र ४ नियंत्रित पुर्नलागवडीनंतर त्याच दिवशी प्रत्येक चार चुडांच्या चौकोनात मधोमध सरासरी २.७ ग्रॅम वजनाची  (यूरिया-डीएपी ६०:४० मिश्रण) १ ब्रिकेट (खताची गोळी) हाताने ७-१० सें. मी. खोल खोचावी.एका आर क्षेत्रासाठी ६२५ ब्रिकेटस (१.७५ किलो) पुरतात. यातून प्रती हेक्टरी ५७ कि. ग्रॅ. नत्र + २९ कि.ग्रॅ. स्फुरद इतकी उपलब्धता होते. फायदे 

(कृषी संशोधन केंद्र,  वडगांव (मावळ), जि. पुणे