रताळे वनस्पती गंधाद्वारे देते अन्य रोपांना इशारा

एखाद्या हल्ल्याची चाहूल लागल्यास बहुतांश सजीव आपल्या कळपाला किंवा शेजाऱ्यांना वेगवेगळ्या मार्गाने जागे करतात. अशीच स्थिती रताळे पिकांमध्येही दिसून येते. ही वनस्पती हवेमध्ये त्वरित मिसळून जाणाऱ्या संयुगांद्वारे स्वतःमध्ये प्रतिकार घटकांची निर्मिती करतानाच शेजारच्या रताळे रोपालाही सूचना देण्याचे काम करत असल्याचे संशोधकांना आढळले आहे. त्यातही महत्त्वाची बाब म्हणजे ही प्रतिक्रिया काही विशिष्ट रताळ्यांमध्येच दिसून येते. या विशिष्ट रताळ्यांतील घटकांचा अभ्यास करून भविष्यामध्ये कीडरोधक जातींची पैदास करणे शक्य होणार आहे. हे संशोधन ‘सायंटिफिक रिपोर्टस’ मध्ये प्रकाशित करण्यात आले आहे. रताळे (शा. नाव - Ipomoea batatas) हे कंदपीक उपवासाचे पदार्थ, सूप, चिप्स आणि अन्य उत्पादनासाठी लोकप्रिय होत आहे. अर्थात, त्याची यामध्ये आधीच लोकप्रिय असलेल्या बटाटा या पिकांशी स्पर्धा होत आहे. आशियाई देशामध्ये पोषक घटकांचा स्रोत म्हणूनही त्याची मोठी उपयुक्तता आहे. त्याच्या अनेक जाती लागवडीखाली असून, समान स्थितीमध्ये उत्पादनामध्ये मोठा फरक पडताना दिसतो. त्यात ताईनोंग ५७ सारख्या जातींमध्ये ताईनोंग ६६ सारख्या अन्य जातींच्या तुलनेमध्ये किडीच्या हल्ल्याबाबत अधिक प्रतिकारकता असल्याचे दिसून येते. यामागील कारणांचा शोध घेण्याचा प्रयत्न जेना (जर्मनी) येथील मॅक्स प्लॅंक इन्स्टिट्यूट फॉर केमिकल इकॉलॉजी व नॅशनल तैवान युनिव्हर्सिटीमधील संशोधकांनी केला आहे. त्यांनी या जातींमध्ये किडींच्या हल्ल्यानंतर तयार होणाऱ्या एका संप्लवनशील संयुग (गंध) शोधला आहे. असे झाले संशोधन