नियोजन गव्हाच्या उशिरा पेरणीचे

बागायत उशिरा पेरणीची शिफारस १६ नोव्हेंबर ते १५ डिसेंबर या कालावधीसाठी आहे. बागायती उशिरा पेरणीसाठी निफाड ३४ (एनआयएडब्लू-३४), एकेएडब्लू-४६२७ किंवा फुले समाधान एनआयएडब्लू १९९४ या सरबती जातींची लागवड करावी. बागायती गव्हाची वेळेवर पेरणीसाठीची नोव्हेंबर महिन्याचा पहिला पंधरवडा ही शिफारस असली तरी काही कारणांमुळे पेरणीची वेळ पाळणे शेतकऱ्यांना शक्य होत नाही. ऊस तोडणीनंतर तसेच खरीप पिकांच्या काढणीस उशीर झाल्याने गहू लागवड उशिरा करावी लागते. यंदाच्या वर्षी परतीचा पाऊस लांबल्याने, जमिनीत वाफसा येण्यास विलंब झाला आहे. त्यामुळे रब्बी हंगामातील बहुतांश पिकांच्या पेरण्या लाबंल्या आहेत. उशिरा पेरणीचे नियोजन ः १) बागायत उशिरा पेरणीची शिफारस १६ नोव्हेंबर ते १५ डिसेंबर या कालावधीसाठी आहे. मात्र, काही शेतकरी १५ डिसेंबरनंतरही गव्हाची पेरणी करतात.वास्तविक १५ नोव्हेंबरनंतर पेरणी केलेल्या प्रत्येक उशिराच्या पंधरवड्यात गव्हाची पेरणी केल्याने हेक्टरी २.५ क्विंटल किंवा एकरी एक क्विंटल उत्पादन कमी मिळते. २) गव्हाच्या पिकाचे उत्पादन हे पिकास मिळणाऱ्या थंडीच्या कालावधीवर बहुतांशी अवलंबून असते. गहू पिकाच्या वाढीसाठी ७ ते २१ अंश सेल्सिअस तापमानाची आवश्यकता असते. तसेच दाणे भरण्याच्या वेळी २५ अंश सेल्सिअस इतके तापमान असल्यास दाण्यांची वाढ चांगली होऊन दाण्यांचे वजन वाढते. ३) बागायती उशिरा पेरणीसाठी निफाड ३४ (एनआयएडब्लू-३४), एकेएडब्लू-४६२७ किंवा फुले समाधान एनआयएडब्लू १९९४ या सरबती जातींची लागवड करावी. ४) बागायती उशिरा पेरणीसाठी प्रति हेक्टरी १२५ ते १५० किलो बियाणे रासायनिक खतांच्या पहिल्या हप्त्यासह दोन चाढ्याच्या पाभरीने एकेरी पद्धतीने १८ से.मी.अंतरावर पेरावे. पेरणी करते वेळी निम्मे नत्र व संपूर्ण स्फुरद व पालाश (४०:४०:४०) म्हणजेच ८७ किलो युरिया,२५० किलो सिंगल सिंगल सुपर फॉस्फेट व ६७ किलो किलो म्युरेट ऑफ पोटॅश द्यावे. उर्वरित नत्राचा हप्ता ८७ किलो युरिया खुरपणी झाल्यानंतर तीन आठवड्यांनी प्रति हेक्टरी पहिल्या पाण्याच्या वेळी द्यावा. ५) प्रति किलो बियाणास थायरम ३ ग्रॅम या प्रमाणे प्रक्रिया करावी. त्यानंतर पेरणीपूर्वी प्रति दहा किलो बियाण्यास २५० ग्रॅम अॅझोटोबॅकटर आणि २५० ग्रॅम पीएसबी जीवाणू संवर्धनाची प्रक्रिया करावी. ६) पेरणी उथळ म्हणजे ५ ते ६ सें.मी खोल करावी.त्यामुळे उगवण चांगली होते.पेरणी उभी-आडवी अशी दोन्ही बाजूने न करता एकेरी करावी म्हणजे आंतरमशागत करणे सोयीचे होते. बियाणे झाकण्यासाठी कुळव उलटा करून चालवावा म्हणजे बियाणे व्यवस्थित दबून झाकले जाते.जमिनीचा उतार लक्षात घेऊन गव्हासाठी २.५ ते ४ मीटर रुंद व ७ ते २५ मीटर लांब आकाराचे सारे पाडावेत. ७) बागायत उशिरा पेरलेल्या गव्हास तीन आठवड्यांनी खुरपणी करावी. ८) जमिनीत कायमस्वरूपी ओलावा राहून पीक क्षेत्रात थंड हवा राहण्यासाठी पिकास नेहमीपेक्षा कमी अंतराने (१५ दिवसांनी) योग्य मात्रेत पाणी द्यावे. तापमान कमी राहण्यासाठी गव्हासाठी तुषार सिंचनाचा वापर करावा. तुषार सिंचनाने शेवटचे पाणी ८० ते ८५ दिवसा दरम्यान द्यावे. बागायत उशिरा पेरणी केलेल्या गहू पिकास जमिनीच्या मगदुरानुसार पाण्याच्या पाळ्या कमी जास्त होऊ शकतात. ९) एकच पाणी देण्याइतके उपलब्ध असेल, तर पेरणीनंतर ४० ते ४२ दिवसांनी द्यावे. दोन पाणी देण्याइतका पाणीसाठा उपलब्ध असेल तर पहिले पाणी पेरणीनंतर २० ते २२ दिवसांनी आणि दुसरे पाणी ६० ते ६५ दिवसांनी द्यावे. तीन पाण्याच्या पाळ्या देणे शक्य असेल तर पहिले पाणी २० ते २२, दुसरे ४२ ते ४५ व तिसरे ६० ते ६५ दिवसांनी द्यावे. फुले समाधान जातीची वैशिष्टय ः १) बागायती क्षेत्रात वेळेवर ( १ ते १५ नोव्हेंबर) तसेच उशिरा (१५ नोव्हेंबर ते १५ डिसेंबर) पेरणीसाठी सरबती गव्हाची फुले समाधान ( एनआयएडब्लू १९९४) ही जात प्रसारित करण्यात आली आहे. २) वेळेवर पेरणीमध्ये ४६.१२ क्विंटल प्रति हेक्टरी तर उशिरा पेरणीमध्ये ४४.२३ क्विंटल प्रति हेक्टरी उत्पादन मिळते. ३) ही जात तांबेरा रोग तसेच मावा किडीस प्रतिकारक्षम आहे. ४) टपोरे व आकर्षक दाणे, हजार दाण्याचे वजन ४३ ग्रॅम, प्रथिनांचे प्रमाण १२.५ ते १३.८ टक्के, चपातीची प्रत उत्कृष्ट. ५) प्रचलित जातीपेक्षा सरस आणि ते १० दिवस लवकर तयार होते. संपर्क ः डॉ.आदिनाथ ताकटे,९४०४०३२३८९ (मृद शास्त्रज्ञ,महात्मा फुले कृषि विद्यापीठ,राहुरी)