वणव्यामुळे पतंग, वनस्पतींच्या प्रजाती नष्ट होण्याचा धोका 

वणव्यामुळे पतंग, वनस्पतींच्या प्रजाती नष्ट होण्याचा धोका 
वणव्यामुळे पतंग, वनस्पतींच्या प्रजाती नष्ट होण्याचा धोका 

जंगलामध्ये लागणाऱ्या वणव्याचे परागीकरण करणाऱ्या पतंगावरील परिणामांचा अभ्यास इंग्लंड येथील न्युकॅसल विद्यापीठ, यॉर्क विद्यापीठ यांच्यासह पोर्तुगाल येथील संशोधकांनी केला आहे. त्यात वणव्यासाठी वनस्पती आणि कीटकांचे समुदाय अधिक संवेदनशील असून, त्यांच्या अनेक जाती स्थानिक पातळीवर नष्ट होण्याचा धोका व्यक्त केला आहे. हे संशोधन ‘जर्नल फंक्शनल इकॉलॉजी’ प्रकाशित करण्यात आले आहे.  पूर्वी झालेल्या अभ्यासामध्ये वणव्यामुळे अधिक प्रमाणात पराग तयार करणाऱ्या जंगली वनस्पती नष्ट होतात, त्याचा फायदा दिवसा परागीकरणात कार्यरत असणाऱ्या मधमाशी आणि फुलपाखरांना होत असल्याचे आढळले होते. मात्र, नव्याने झालेल्या या अभ्यासामध्ये रात्रीच्या वेळी कार्यरत असलेल्या पतंगाच्या काही प्रजाती या वणव्यानंतर दिसत नसल्याचे स्पष्ट झाले आहे. या प्रजाती महत्त्वाच्या असून, परागीकरणामधील त्यांच्या भूमिकेकडे साधारणपणे दुर्लक्ष केले जाते.  संशोधकांच्या गटाला पोर्तुगालमध्ये सापडलेल्या पतंगापैकी ७० टक्के पतंग हे पराग वाहत असल्याचे दिसून आले. मात्र, वसंतामध्ये हेच प्रमाण ९५ टक्क्यांपर्यंत होते. प्रक्षेत्रातील एकूण ८० टक्के फुलोऱ्यातील वनस्पतींचे परागीकरण पतंगाकडून होत असल्याचे आढळले आहे. मात्र, जळालेल्या प्रक्षेत्रामध्ये पतंगाकडून होणाऱ्या पराग वहनाचे हेच प्रमाण पाच पटीने कमी होते.  ज्या ठिकाणी सातत्याने वणवे लागत असलेल्या भागामध्ये रात्रीच्या वेळी होणारे परीकरणावर परिणाम होतो. यातून वनस्पतीच्या महत्त्वाच्या प्रजाती नष्ट होऊ शकतात.  या अभ्यासामध्ये न्यूकॅसल विद्यापीठ, यॉर्क विद्यापीठ, ए रोचा पोर्तुगाल आणि युनिव्हर्सिदाद डी एव्होरा येथील संशोधकांनी भाग घेतला होता. वणव्यामुळे जळालेल्या ठिकाणी पतंगाचे समुदाय लक्षणीयरीत्या बदलल्याचे आढळले. याचाच अर्थ त्यांच्या यजमान वनस्पती जळून गेल्यामुळे पतंगाच्या पैदाशीमध्ये अडचणी येतात.  संशोधकांचे मत...  यॉर्क विद्यापीठातील डॉ. कॅल्लम मॅकग्रेगर यांनी सांगितले, की वणव्यानंतर वाढलेल्या पराग आणि फुलोऱ्याच्या स्थितीमध्ये दिवसा कार्यरत असलेल्या मधमाश्यांसारख्या परागवाहकांच्या संख्येत चांगले परिणाम दिसून येतात. मात्र, रात्री परागीकरणाऱ्या कीटकांच्या संख्येवरील परिणाम अद्याप अज्ञात होते. जळालेल्या आणि जवळच्या न जळालेल्या प्रक्षेत्रांचा तुलनात्मक अभ्यास केला असता आम्हाला वणव्यानंतर फुलांच्या प्रजाती व संख्येमध्ये वाढ झाल्याचे आढळले. हे प्रामुख्याने हिवाळा आणि वसंतामध्ये दिसून येते. मात्र, वणव्यानंतर पतंगाच्या प्रजाती आणि संख्येमध्ये सर्व हंगामामध्ये घट झाल्याचे दिसून आले.  पोर्तुगाल येथील संशोधिका पॉला बान्झा यांनी सांगितले, की पतंग आणि वनस्पतीमधील समन्वयाचे विश्लेषण करण्यात येत आहे. वणव्यामुळे जळालेल्या ठिकाणी वनस्पती आणि कीटकांच्या प्रजाती त्यांच्यावर होणाऱ्या परिणामांचा प्रतिकार करण्यामध्ये अक्षम ठरत असल्याचे आढळले आहे. 

Read the Latest Agriculture News in Marathi & Watch Agriculture videos on Agrowon. Get the Latest Farming Updates on Market Intelligence, Market updates, Bazar Bhav, Animal Care, Weather Updates and Farmer Success Stories in Marathi.

ताज्या कृषी घडामोडींसाठी फेसबुक, ट्विटर, इन्स्टाग्राम टेलिग्रामवर आणि व्हॉट्सॲप आम्हाला फॉलो करा. तसेच, ॲग्रोवनच्या यूट्यूब चॅनेलला आजच सबस्क्राइब करा.

Related Stories

No stories found.
Agrowon
agrowon.esakal.com