जनावरांच्या अाहारात बुरशीजन्य घटकांचा वापर टाळा

अाहाराद्वारे जनावरांच्या शरीरात बरेच हानिकारक घटक जाऊ शकतात यापैकी प्रामुख्याने बुरशीयुक्त आहार हा महत्त्वाचा घटक आहे. बऱ्याच वेळेस सामान्यपणे डोळ्यांना न दिसणारी बुरशी किंवा अफ्लाटाॅक्सीन युक्त चारा अनावधानाने जनावरांना खायला दिला जातो. त्यामुळे जनावराचे आरोग्य धोक्यात येते. आहार देत असताना त्यामध्ये जनावरांना अपायकारक असा कोणताही घटक जात नाही याची काळजी घेणे अावश्‍यक असते.   अफ्लाटाॅक्सीन

खाद्यामध्ये बुरशी कशी तयार होते? पेंड

भरडा पशुखाद्याबरोबर जनावरांना भुसा किंवा भरडा दिला जातो. धान्य चांगल्याप्रकारे वाळवलेले नसेल किंवा धान्यमध्ये १२ ते १५ टक्क्यांपेक्षा जास्त पाण्याचे प्रमाण असल्यास अशा धान्यामध्ये बुरशीची वाढ होते काही दिवसाने हा भाग काळासर पडतो. या काळ्या भागामध्ये बुरशीची वाढ जास्त प्रमाणात असते, अशा प्रकारचे धान्य जनावरांना भरडून दिले जाते.

ओला चारा ३ ते ४ दिवसाचा हिरवा चारा साठवून ठेवला असेल तर अशा चाऱ्याच्या आतील भागातील तापमानात वाढ झाल्याने काही काळाने त्यात बुरशी तयार होते.

सुका चारा सुका चारा पावसाळ्यात झाकून ठेवला जातो. परंतु चारा पूर्णपणे झाकून ठेवला गेला नाही तर भिजतो व अशा चाऱ्यामध्ये नंतर बुरशी तयार होते. अफ्लाटाॅक्सीन नावाचा विषारी पदार्थ बुरशीची वाढ झाल्यामुळे तयार होतो त्यामुळे चारा काळा पडतो. काहीवेळा चाऱ्याचा काळपट भाग वेगळा करून चांगला भागच जनावरांना खायला दिला जातो. परंतु काळपट भाग काढून टाकला तरी चाऱ्याच्या आतील बाजूस सुद्धा बुरशीची वाढ झालेली असते व ती बाहेरून दिसत नाही.

संपर्क ः डॉ. अमोल आडभाई, ८८०५६६०९४३, (राष्ट्रीय दुग्ध संशोधन संस्था, कर्नाल, हरियाणा)