ओखी चक्रीवादळानंतरचे परिणाम सर्व द्राक्ष विभागांमध्ये दिसत आहेत. येत्या आठवड्यामध्ये सर्व द्राक्ष विभागांमध्ये सतत कमी जास्त प्रमाणात ढगाळ वातावरण राहील. मोठा पाऊस कुठेही पडणार नाही, अशी अपेक्षा आहे.
नाशिकच्या बऱ्याचशा भागामध्ये शुक्रवारी (ता. ८) व सोमवारी (ता. ११ ) पावसाचे वातावरण होऊन काही ठिकाणी रिमझिम पावसाची शक्यता आहे. पुणे विभागामध्ये जुन्नर, नारायणगाव भागांमध्ये मंगळवारी (ता. १२) रिमझिम पाऊस होण्याची शक्यता आहे. तर यवत आणि उरुळीकांचन भागामध्ये शुक्रवारी (ता. ८) हलक्या व रिमझिम पावसाची शक्यता आहे. सांगली भागामध्ये वातावरण अधूनमधून ढगाळ राहिले तरी पावसाची फारशी शक्यता दिसत नाही. बार्शी, उस्मानाबाद व जवळपासच्या भागांमध्ये गुरुवारी हलक्या पावसाची शक्यता आहे. त्यानंतर फक्त अधूनमधून ढगाळ वातावरण राहिल. ओखीच्या मागे येणारे दुसरे वादळ ओडिशा, बिहार भागातून वर उत्तरेकडे जात आहे, त्याचेही पडसाद सोमवार (ता. ११) नंतर आपल्याकडे येण्याची शक्यता आहे. या वेळीही पावसाची शक्यता फारशी दिसत नाही. मात्र सावध राहणे आवश्यक आहे. पाऊस आला, की द्राक्ष बागेत सर्वांत पहिल्यांदा डाऊनी मिल्ड्यूचा धोका जाणवतो. मात्र शुक्रवारनंतर सर्वच भागांमध्ये तापमान कमी होत आहे. सोमवार मंगळवारनंतर पहाटेचे तापमान पुन्हा १३ ते १४ अंश सेल्सिअसपर्यंत कमी होण्याची शक्यता आहे. त्यामुळे वाऱ्यामुळे आर्द्रता जास्त राहण्याची शक्यता दिसत नाही. म्हणून अपेक्षित परिस्थितीमध्ये डाऊनीचा धोका जास्त दिसत नाही. या उलट सातत्याने ढगाळ वातावरण असल्यामुळे व दिवसाचे तापमान बऱ्याच वेळा २०-२५ अंश सेल्सिअसजवळ राहणार असल्यामुळे भुरीचा धोका जास्त वाटतो. उपाययोजना : ढगाळ वातावरण आणि तापमान २० ते २५ अंश सेल्सिअस राहिल्यास भुरी वेगाने बीजाणू तयार करते. तिचा प्रसार वेगाने होतो. अशा वेळी भुरीच्या नियंत्रणासाठी योग्य उपाययोजना केल्यास भुरीला योग्य वेळीच अटकाव करता येईल. त्यासाठी खालील उपाययोजना कराव्यात.
पावसाळी वातावरणामध्ये रिमझिम पाऊस पडल्यास काही काळ आर्द्रता वाढते. अशा परिस्थितीत जैविक नियंत्रण घटक (उदा. ट्रायकोडर्मा किंवा बॅसिलस सबटिलिस) जास्त चांगले काम करतात. सध्याच्या वातावरणामुळे द्राक्ष बागेत असलेला डाऊनीचा कमी प्रमाणात व भुरीचा जास्त प्रमाणातील धोका जैविक नियंत्रक घटकांच्या वापराने कमी होऊ शकेल. भुरीसाठी जिथे शक्य होईल, तिथे सल्फर वापरण्याचा निर्णय घेतल्यास जैविक नियंत्रण चांगले काम करू शकतात. सल्फरच्या १० हजार पीपीएम तीव्रतेपर्यंतच्या वापरानेही ट्रायकोडर्माचा नाश होत नाही, मात्र ट्रायअझोल किंवा अन्य आंतरप्रवाही बुरशीनाशके ५ पीपीएमपेक्षा जास्त तीव्रतेने वापरल्यास ट्रायकोडर्मा मरू शकते. म्हणून सल्फरचा वापर महत्त्वाचा आहे. एकरी ६०० ते ८०० ग्रॅम सल्फर (८० डब्ल्यूजी) वापरल्यास भुरीचे नियंत्रण चांगले मिळू शकेल. पावसाळी वातावरणामध्ये सल्फरच्या आधी किंवा नंतर जैविक नियंत्रण घटकांचा वापर केल्यास सल्फर व जैविक घटक या दोन्हींमुळे मिळणारे नियंत्रण अपेक्षेप्रमाणे चांगले असेल. छाटणीनंतरच्या ५० ते ६० दिवसांच्या पुढे असलेल्या बागांसाठी वरील सूचना फायदेशीर होऊ शकते. उशिरा छाटलेल्या बागांसाठी त्या फुलोरा किंवा त्यानंतर फळधारणेच्या अवस्थेत असल्यास डाऊनीच्या नियंत्रणासाठी बुरशीनाशकांची फवारणी आवश्यक आहे. त्यासाठी डायमिथोमॉर्फ १ ग्रॅम प्रति लिटर किंवा इप्रोव्हॅलीकार्ब अधिक प्रोपीनेब (संयुक्त बुरशीनाशक) २.५ ग्रॅम प्रति लिटर किंवा मॅंडिप्रोपॅमीड ०.७५ ग्रॅम प्रति लिटर यांचा वापर करावा. या बुरशीनाशकांचा वापर केल्यास काढणीपर्यंत बुरशीनाशक निश्चित डिटेक्ट होईल, मात्र त्याचे उर्वरित अंश युरोपिय एमआरएलपेक्षा कमी राहतील. मागील आठवड्यामध्ये सुचविल्याप्रमाणे पोटॅशिअम (०-०-५० किंवा ०-५२-३४) व कॅल्शिअम (कॅल्शिअम क्लोराईड किंवा कॅल्शिअम सल्फेट) फवारणीसाठी वापरल्यास पावसामुळे वाढणाऱ्या नत्राचा प्रतिकार होतो. भुरीसारख्या रोगाला झाड चांगल्या प्रकारे प्रतिकार करू शकते. म्हणूनच या घटकांचा फवारणीद्वारे वापर रोगनियंत्रणाच्या दृष्टीने फायद्याचा होऊ शकतो. सल्फरचे डाग मण्यांवर न येण्यासाठी ... द्राक्ष बागायतदारांकडे चांगल्या दर्जाचे लो टू मेडियम व्हॉल्यूम स्प्रेअर उपलब्ध आहेत. अशा फवारणी यंत्राचा योग्य वापर केल्यास फवारणीनंतर सल्फर मण्यांवर ओघळत नाही. त्यामुळे सल्फरचे मण्यावर डाग येण्याची शक्यता कमी होते. द्राक्ष बागायतदारांनी सल्फरच्या फवारणीकरिता फवारणी यंत्र वापरण्याचे तंत्रज्ञान आत्मसात करावे. यामुळे सल्फरच्या डागांची समस्या राहणार नाही. सर्वसाधारणपणे ८० डब्ल्यूजी किंवा डब्ल्यूडीजी फॉर्म्युलेशनचे सल्फर वापरल्यास डागांची शक्यता कमी असते. तर डब्ल्यूपी फॉर्म्युलेशन वापरल्यास डाग येण्याची शक्यता वाढते. म्हणून योग्य फॉर्म्युलेशन व योग्य फवारणी यंत्र वापरून डाग न येता सल्फर वापरण्याची आवश्यकता आहे.
टीप : लेबल क्लेम असलेल्या फॉर्म्युलेशनचा वापर करावा. त्यासाठी अनेक्श्चर ५ ची मदत घ्यावी.
संपर्क : ०२०-२६९५६००१ (राष्ट्रीय द्राक्ष संशोधन केंद्र, मांजरी, जि. पुणे)
