संशोधक शेतकऱ्याने बनविला जीवामृत फिल्टर, ट्रॅक्टरचलित ब्लोअरचीही निर्मिती 

नाशिक जिल्ह्यातील पिंपरी सय्यद येथील प्रयोगशील तसेच संशोधक शेतकरी दत्तात्रय ढिकले यांनी कुशल बुध्दी व सर्जनशीलता यांचा वापर करून शेतीला जीवामृत देण्यासाठी आधुनिक फिल्टर तयार केला आहे. शेतीतील श्रम, मजूरबळ, पैसे व वेळ यांची मोठी बचत त्यातून ढिकले यांनी साध्य केली आहे. शेतकऱ्यांना प्रत्यक्ष शेतीत येणाऱ्या अडचणी व गरजा लक्षात घेऊन त्यांनी फिल्टरबरोबरच फवारणी पंप व डिझेलच्या खर्चात बचत करणाऱ्या फवारणी गनचीही निर्मिती करून व्यावहारिकदृष्ट्या उपयोगी संशोधनाला चालना दिली आहे.  नाशिक जिल्हा म्हणजे ‘कृषी पंढरी’ म्हणूनच ओळखली जाते. इथल्या शेतकऱ्यांनी आपल्यातील  प्रयोगशीलतेचा वेळोवेळी प्रत्यय देत जागतिक बाजारपेठेत आपले नाव कमावले आहे. जिल्ह्यातील पिंपरी सय्यद हे प्रगतिशील द्राक्ष बागायतदारांचे गाव म्हणून प्रसिध्द आहे. येथील दत्तात्रय ढिकले हे देखील प्रयोगशील द्राक्ष बागायतदार आहेत. त्यांची साडेचार एकर शेती आहे. द्राक्ष हेच मुख्य पीक आहे. एकरी १६ टनांपर्यंत ते उत्पादन घेतात.  प्रत्यक्ष पहा  दत्तात्रय ढिकले यांचा  जीवामृत फिल्टर.. Video शेतकऱ्यात दडलेला संशोधक ढिकले यांचे मुख्य वैशिष्ट्य म्हणजे त्यांच्यात संशोधक दडलेला आहे. स्वतः शेतकरी असल्याने शेतीतील दैनंदिन अडचणी त्यांना ज्ञात आहेत. अनेक समस्यांचा त्यांना दररोज सामना करावा लागतो.  आपल्यातील सर्जनशील व कल्पक बुध्दीचा वापर करून शेतीतील समस्या दूर करणारे गरजेनुरूप तंत्रज्ञान विकसित करण्याची त्यांची धडपड सुरू असते. घराजवळच त्यांचे छोटे वर्कशॉप आहे.  स्वगरजेतून तंत्रनिर्मिती पुरेसे व वेळेवर मजूरबळ उपलब्ध न होणे ही शेतकऱ्यांची आजची गंभीर समस्या आहे. त्यादृष्टीने त्यांचे श्रम, वेळ, पैसे व मजूरबळ यांच्यात बचत होऊन त्यांचा भार कमी व्हावा हे उद्दिष्ट ठेऊन ढिकले यांनी जीवामृत फिल्टरची निर्मिती केली आहे. त्याबाबत ते म्हणाले, की रासायनिक अवशेषमुक्त किंवा सेंद्रिय पध्दतीने मी शेती करतो. त्यामध्ये जीवामृत किंवा शेणस्लरीचा वापर होतो. बागेला पारंपरिक पध्दतीने जीवामृत देणे अत्यंत वेळखाऊ, मजूरप्रधान व खर्चिक काम आहे. यावर उपाय म्हणून स्वतःच्या गरजेसाठी टॅंक व त्याद्वारे जीवामृत फिल्टर करून देणाऱ्या तंत्राची निर्मिती केली. त्याच्या वापरातून काम सुकर होऊ झाले. हा प्रयोग पाहण्यासाठी परिसरातील शेतकरी शेताला भेटी देऊ लागले. त्यांनीही अशा प्रकारचे तंत्रज्ञान उपलब्ध करून देण्याची मागणी केली. मग त्यांच्या गरजा, अडचणी, सध्याच्या फिल्टरमधील त्रुटी यांचा अभ्यास करून सुधारणा करीत दीपज्योती नावाने आधुनिक फिल्टर उपलब्ध केला आहे.  दीपज्योती फिल्टरची वैशिष्ट्ये 

क्षेत्रनिहाय टॅंकची निर्मिती 

दर 

सुलभ वापरावयाचा ट्रॅक्टरचलित ब्लोअर  ढिकले यांनी ट्रॅक्टरचलित फवारणी पंप अर्थात ब्लोअरचीही निर्मिती केली आहे. त्याची वैशिष्ट्ये सांगताना ते म्हणाले, की यामध्ये ३२०० ते ३६०० ‘आरपीएम’ क्षमता असलेला फॅन वापरला आहे. त्याची चेसीस मजबूत आहे. मागील बॉडी मजबूत नसल्यास ती ओढताना चिखलात ट्रॅक्टर झटके मारतो. तसे यात होत नाही. यात बेल्टऐवजी चेन सिस्टीमचा वापर केला आहे. फवारणी टॅंक गंजू नये व अधिक काळ आकर्षक राहावा यासाठी वाहनांसाठी वापरण्यात येणाऱ्या पेंटचा (ऑटोपेंट) वापर केला आहे.  ब्लोअरची मुख्य वैशिष्ट्ये 

फवारणी गनचा पर्याय  फवारणीच्या अनुषंगाने दिवसभर ट्रॅक्टर शेतात चालवायचा तरी पाच ते सात लिटर डिझेल लागते. त्याचा मजुरी व देखभाल खर्चही वाढतो. अशावेळी व्हेंच्युरीला जोडून बॅटरीवर चालणारी फवारणी गन  ढिकले यांनी विकसित केली आहे. या उपकरणाला १२ व्होल्टच्या बॅटरीची जोड दिली आहे.  बॅटरी पूर्णपणे चार्ज असेल तर त्या वेळी चार तासांसाठी दोन ते तीन एकरांत फवारणी करता येते. त्याचा  फवारा २५० ते ३०० फुटांपर्यंत पसरतो. त्याला सद्य:स्थितीत एकच नोझल आहे. भाजीपाला पिकांत फवारणीसाठी किंवा द्राक्षात खोडे धुण्यासाठी त्याचा वापर होऊ शकतो. सध्या ७० रुपये प्रतिलिटर डिझेलचा दर धरला व दिवसभरात पाच लिटरची गरज लक्षात घेतली तरी ३५० रुपयांच्या डिझेलची बचत या उपकरणाच्या वापरातून होणार आहे. शिवाय ट्रॅक्टरचा घसारा व चालकाची मजुरी वाचेल ही बाब वेगळी. व्हेंच्युरीतून पाणी घेताना ‘चोकअप’न होण्याची सुविधादेखील दिली आहे.  संपर्क- दत्तात्रय ढिकले- ९९२२३८१४३६, ७५८८५५१११७