प्लॅस्टिक बाटलीचा वापर टाळा

सद्यस्थितीत प्लॅस्टिकच्या बाटलीचा उपयोग कार्यालयामध्ये पाणी पिण्यासाठी किंवा दूध उत्पादकांकडून दूध विकण्यासाठी जास्त प्रमाणात गाव, तालुके अाणि शहरामध्ये केला जात अाहे. प्लॅस्टिक बाटलीच्या पुनर्वापरामुळे मानवी शरीरात अनेक हानीकारक समस्या निर्माण होऊ शकतात. प्लॅस्टिक बाटल्या बनविण्यासाठी कोणती रसायने वापरली जातात अाणि त्यांचा मानवी अारोग्यावर परिणाम यासंदर्भात सखोल माहिती असणे अावश्‍यक अाहे.

प्लॅस्टिक बाटली तयार करण्यासाठी बी.पी.ए.(Biphenol-A) अाणि थालेटस् (phthalates) इ. चा वापर केला जातो. १) बी.पी.ए. (Biphenol-A) प्लॅस्टिक बाटल्या जेव्हा तयार केल्या जातात त्यामध्ये बी.पी.ए. (Biphenol-A) हे रसायन वापरले जाते. या रसायनाचा उपयोग मुख्यतः प्लॅस्टिक बाटली कठीण अाणि बाटली पारदर्शक दिसण्यासाठी केला जातो. शास्त्रियदृष्ट्या बी.पी.ए. हे मानवी अरोग्यास घातक असल्याचे सिद्ध झाले अाहे. ही रसायने त्या बाटल्यांच्या पुनर्वापरामुळे बाटलीत असलेल्या दूध, पाणी इ. मध्ये प्रवेश करतात अाणि त्या दूध किंवा पाण्यामार्फत शरीरात प्रवेश करतात. बी.पी.ए रसायन शरीरात गेल्यावर खालील प्रकारच्या समस्या उद्भवतात.

२) बाटल्या बनविण्यासाठी पॉलिव्हिनील क्लोराइडसुद्धा (पी.व्ही.सी) वापरले जाते. त्यामुळे बाटलीला लवचिकता प्राप्त होते. त्यामध्ये थालेटस् (phthalates) नावाचे रसायन असते. त्यामुळे खालील प्रकारचे अाजार होऊ शकतात.

३) सक्ष्मजीवाणूंचा अंतर्भाव प्लॅस्टिक बाटलीला जेंव्हा पुनर्वापर केला जातो. त्यामध्ये किंला बाटलीच्या झाकणामध्ये बाटली निर्जंतुकीकरण न केल्यामुळे शरीरारत हानीकारक सूक्ष्मजीवाणूंची वाढ होते. अशाप्रकारचे सर्व सूक्ष्मजीवाणू मानवी अारोग्यासाठी अतिशय घातक व जिवघेणे ठरू शकतात. पाण्याची किंवा दुधाची प्लॅस्टिक बाटली जर सूर्यप्रकाशात काही काळासाठी ठेवली, तर त्यामुळे डायअाॅक्सीन (Dioxin) नावाचे रसायन प्लॅस्टिक बाटलीमधून त्या पाण्यामार्फत किंवा दुधामार्फत शरीरात प्रवेश करते त्यामुळे स्तनाचा कर्करोग होण्याची शक्यता जास्त असू शकतो.

घ्यायची काळजी

संपर्क ः डॉ. विजय केळे, ८८०५८८६४७४ (समन्वयक, दुग्ध तंत्रज्ञान विद्याशाखा अाणि सहयोगी प्राध्यापक, दुग्ध व्यवसाय व्यवस्थापन विभाग, पारुल विद्यापीठ, वडोदरा, गुजरात)