पाच भावांच्या एकीतून पुढारलेली व्यावसायिक शेती

ब्राह्मणी गराडा (जि. औरंगाबाद) येथील दुलत कुटुंबातील पाच भावांची एकत्रित शेती समस्त शेतकऱ्यांसाठी आदर्श आहे. आपल्या ३६ एकरांत वर्षभर विविध भाजीपाला पिके, हंगामनिहाय त्यांचे उत्कृष्ट नियोजन, सर्वांचे एकत्रित बळ, पाणी, मजूर व्यवस्थापन, भाडेतत्त्वावर शेती घेणे आदी विविध वैशिष्ट्यांमधून दुलत यांनी शेतीतून संपन्न समृद्धी निर्माण केली आहे. ब्राह्मणी गराडा (जि. औरंगाबाद) येथील शिवसिंग दुलत यांची भरतसिंग, धरमसिंग, पदमसिंग, प्रतापसिंग व रामधन ही पाच विवाहित मुले. शिक्षणाची इच्छा असूनही परिस्थिती जेमतेम असल्याने दहावी- बारावीपुढे कुणाला शिक्षण घेणे शक्‍य झाले नाही. पण कायम एकत्र राहून शेतीतच मोठं करिअर घडविण्याचा निर्णय सर्व बंधूंनी घेतला. २७ जणांचं एकत्रित कुटूंब वडील शिवसिंग व आई रूख्मनबाई यांनी पाचही भावांना किंवा संपूर्ण कुटूंबाला एकत्र बांधून ठेवलं आहे. सर्वजण एकाच घरात गुण्यागोविंदाने राहतात. एकमेकांच्या समन्वयाने निर्णय घेतात. कुटूंबाची शेती

सध्याची पीकपद्धती मुख्य पीक आले

संपूर्ण शेती सिंचनाखाली आणण्यासाठी वडिलोपार्जीत शेतीतील दोन विहिरींना २०१५ नंतर तीन विहिरींची जोड दिली. सन २०१२ च्या दुष्काळात तीन बोअरवेल्स, एक कोटी लिटर क्षमतेचे शेततळे घेतले. तीव्र उन्हाळ्याच्या दोन महिन्यांच्या काळात त्याचा वापर होतो. एका विहिरीतील पाणी दुसऱ्या विहिरीत वा शेततळ्यात नेता येईल तसेच शेततळ्यातील पाणी विहिरीत गरजेनुसार नेता येईल, अशी पाइपलाइनची व्यवस्था केली. करारशेतीतही पाण्याची व्यवस्था असेल अशाच क्षेत्रावर भर दिला. पाण्याचे महत्त्व ओळखून संपूर्ण क्षेत्र ठिबकखाली आणले. बाजारपेठ व्यवस्था स्थानिकसह सुरतसह मुंबईच्या वाशी मार्केटला भाजीपाला जातो. सुमारे २५ वर्षांपासून टोमॅटो घेणारे दुलत बंधू पूर्वी अन्य शेतकऱ्यांसोबत आपला माल भाड्याने केलेल्या वाहनातून पाठवायचे. आता त्यांनी स्वत:ची दोन वाहने घेतली आहेत. भरताच्या वांग्यांची लागवड केल्यापासून अलीकडील सहा वर्षांत वाशी मार्केटमधील व्यापाऱ्यांशी ‘लिंक’ जोडली गेली. ज्या शेतकऱ्याचे हे वांगे पाहून दुलत बंधू त्याकडे वळले त्यानेच त्यांना हे मार्केट व संबंधीत व्यापाऱ्याशी जोडणी करून दिली. आता बहूतांश माल वाशी मार्केटलाच जातो. दुलत यांच्या शेतीची अन्य वैशिष्ट्ये

पहाटे साडेचार वाजता दिवस सुरू पद्मसिंग सांगतात की माझा दिवस पहाटे साडेचार वाजता सुरू होतो. आम्ही पाचही बंधू संध्याकाळी आठ वाजेपर्यंत शेतीकामांमध्येच व्यस्त असतो. अन्य कोणत्याही रिकाम्या चर्चेत वा कामांत वेळ वाया घालवत नाही. आम्हाला कसलेही व्यसन नाही. केवळ काम हेच व्यसन आम्हाला लागले आहे. संपर्क : पद्मसिंग दुलत - ९४२२५४५८६३