वर्षभर हिरव्या चाऱ्यासाठी ः मुरघास

पावसाळ्यात मोठ्या प्रमाणावर हिरव्या चाऱ्याचे उत्पादन होते. अतिरिक्त हिरवा चारा वाळवून साठवून ठेवला जातो. वाळवून साठवताना त्यातून मिळणारे पोषक घटक कमी होत जातात व चारा निकृष्ट होतो. चाऱ्याची पौष्टिकता टिकवून ठेवण्यासाठी त्याचा मुरघास बनविण्याचे तंत्रज्ञान आत्मसात केले पाहिजे. ज्या पशुपालकांकडे वर्षभर सिंचनाची सुविधा आहे, असे पशुपालक मुद्दाम ठरवूनसुद्धा आपल्या संकरित/देशी जनावरांपासून भरघोस उत्पादन घेण्यासाठी वर्षभर फुलोऱ्यातील चारा किंवा चिकातील मका जनावरांना दररोज देऊ शकत नाहीत. त्यासाठी चिकातील मका/ फुलोऱ्यातील चाऱ्याचा मुरघास बनवून ठेवल्यास त्यातील उच्चतम पौष्टिकता जनावरांना वर्षभर दररोज मिळू शकेल व दुग्धव्यवसाय अधिक फायद्याचा करणे शक्य होते. चाऱ्यातील जास्तीत जास्त पौष्टिक घटक आहे, त्या स्थितीत दीर्घकाळ टिकवून ठेवण्यासाठी चारा हवाबंद करून साठवणूक करण्याच्या प्रक्रियेला मुरघास म्हणतात. मुरघास बनविण्यासाठी चारा पिके मुरघास हा हिरव्या चाऱ्यापासूनच बनविला जातो. मुरघास बनविण्यासाठी मुख्यत्वे एकदल पिकांचा फुलोऱ्यात आल्यावर किंवा त्याच्या दाण्यात चिक तयार झाल्यावर वापर केला जातो. यात मका, ज्वारी (कडवळ), बाजरी, शुगर ग्रेझ, न्यूट्रीफीड, ओट (सातू) किंवा हत्ती गवत यांचा वापर केला जातो. त्याचबरोबर द्विदल पिके जसे लसून घास, बरसीम, चवळी, तसेच ॲझोला इ. चा मुरघासातील प्रथिनांचे प्रमाण वाढवण्यासाठी एकदल पिकांमध्ये मिसळून वापर केला जातो. मुरघास बनविण्यासाठी चारा पिकांमध्ये आवश्यक घटक

मुरघास बनविण्याची पद्धत

खाऊ घालण्याची पद्धत

मुरघासचे फायदे

हे लक्षात ठेवा

संपर्क ः डॉ. सचिन रहाणे, ७०३८५३५१८१ डॉ संतोष वाकचौरे, ७०८३६३९५५३ (पशुधन विकास अधिकारी तथा सदस्य “चारा साक्षरता अभियान” समन्वय समिती, पशुसंवर्धन विभाग, महाराष्ट्र शासन)