चाराटंचाई काळात जनावरांसाठी हाय फायबर पॅलेट्स उपयुक्त

चाराटंचाईच्या काळात फक्त जनावरे जगवणे महत्त्वाचे नसते तर त्यांची उत्पादन क्षमता टिकवणे हेही तितकेच गरजेचे आहे. कारण जेव्हा पुढील काळात हिरवा/कोरडा चारा किंवा खाद्य उपलब्ध असेल तेव्हा जनावरांची शारीरिक झीज भरून काढून पुन्हा उत्पादन क्षमता वाढविण्यास जास्त वेळ लागेल. या टंचाई काळात चाऱ्याला काही प्रमाणात पर्याय म्हणून हाय फायबर पॅलेट्सची उपयुक्तता आपण जाणून घेऊ.   दुभत्या जनावरांचे संगोपन करताना उत्पादकांना विविध समस्यांचा सामना करावा लागतो आणि त्यातील एक गोष्ट म्हणजे उन्हाळ्यात कमी होत जाणारी चाऱ्याची उपलब्धता. अशा टंचाईच्या काळात चाऱ्याच्या व खाद्याच्या किमती वाढत जातात व त्यामुळे आर्थिक नुकसान सहन करावे लागते. जगात सर्वत्र पशुधनाला दुष्काळसदृश स्थितीचा सामना कधी न कधी करावा लागला आहे, तर काही देशात जसे की दुबई तसेच इतर संयुक्त अरब अमिराती वाळवंटी देशामध्ये कुठलाच चारा उगवत नाही. सर्व प्रकारच्या चारा व पशुखाद्य इ.साठी त्यांना बाहेरील देशांवर अवलंबून राहावे लागते; पण अशा परिस्थितीतही या देशांमध्ये मोठ्या प्रमाणात दुभते पशुधन असून, उन्हाळ्यात सुमारे ५५ अंश सेल्सिअस तापमानातही या जनावरांच्या उत्तम व्यवस्थापनातून चांगले उत्पादन घेतले जाते. या देशांमध्ये जास्त दूध देणाऱ्या गायींना सोयाबीन, मका, बायपास फॅट व इतर पोषकतत्त्वांनी युक्त आहार दिला जातो, चाराही मोजून दिला जातो व या खाद्य आणि चारा या दोन्हींच्या मध्ये असणारा एक घटक त्यांना देण्यात येतो तो म्हणजे हाय फायबर पॅलेट्स. म्हणजे खाद्य व तंतुमय पदार्थ (फायबर) या दोघांचे पॅलेट् स्वरूपातील संतुलित मिश्रण. हाय फायबर पॅलेट्सची उपयुक्तता

चाराटंचाई काळातील समस्या

वजनानुसार खाद्याचे नियोजन सरसकट सर्व जनावरांना गव्हाण भरून एकसारखा चारा देण्यापेक्षा जनावराच्या वजनाप्रमाणे खाद्य व चाऱ्याचे नियोजन केल्यास खर्चात बचत होऊ शकते. जास्त खाद्य व चारा दिल्यामुळे जास्त दूध मिळेल ही धारणा चुकीची आहे. प्रथम जनावराचे वजन करावे त्यासाठी खालील सूत्राचा वापर करावा. सूत्र ः {जनावराच्या छातीचा घेर (इंच)}२ x लांबी (इंच) = जनावराचे वजन (किलो)/ ६०० उ.दा. {६६ x ६६ } x ७० / ६०० = ५०८ किलो वजन जनावराच्या छातीचा घेर म्हणजे पुढील दोन्ही पायांमागून मोजलेला छातीचा घेर इंचांमध्ये त्याचा वर्ग, गुणिले जनावराची लांबी म्हणजे पुढील पायाच्या खुब्यापासून ते शेपटापर्यंतचे अंतर इंचामध्ये भागिले ६०० बरोबर जनावराच अंदाजे वजन किलोमध्ये आपल्याला मिळते. वजनानुसार गाई, म्हशींना खाद्य व चारा देण्याचे प्रमाण

  टीप

संपर्क ः डॉ पराग घोगळे, ९८९२०९९९६९ (लेखक बर्ग + श्मिट इंडिया, पुणे येथे पशू आहारतज्ज्ञ म्हणून कार्यरत आहेत.)