ज्वारी पदार्थांच्या सेवनाचे प्रमाण वाढले !

भारत हा जगातील ज्वारी उत्पादनात चौथ्या क्रमांकाचा देश आहे. ज्वारीच्या एकूण उत्पादनापैकी १८ टक्के उत्पादनाचा वाटा हा भारताचा आहे (संदर्भ एफएओ). भारतातील एकूण ज्वारीच्या क्षेत्र उत्पादनात महाराष्ट्राचा सिंहाचा वाटा आहे (एकूण सरासरी उत्पादन ४९ टक्के). म्हणूनच महाराष्ट्राला ज्वारीचे कोठार असे म्हणतात. महाराष्ट्रातील काही जिल्हे ज्वारी उत्पादनासाठी विशेष प्रसिद्ध आहेत. ज्वारीचे आरोग्यविषयक फायदे ज्वारी आरोग्याच्या दृष्टीने अत्यंत लाभदायक असल्यामुळे ग्रामीण भागाबरोबरच शहरी भागातही ज्वारीच्या सेवनाचे प्रमाण वाढल्याचे दिसून येते. यामुळेच मोठ्या शहरातील हॉटेल्स, धाबे व पर्यटन स्थळे येथे ज्वारीच्या भाकरीच्या मागणीचे प्रमाण वाढते आहे. ज्वारीमधील उपलब्ध पौष्टिक तत्त्वांचे प्रमाण

ज्वारीचा हुरडा ज्वारीचा हुरडा हा अत्यंत स्वादिष्ट, रुचकर व लोकप्रिय पदार्थ आहे. डिसेंबर महिन्यात ज्वारी हुरड्यात यायला सुरवात होते. हा हुरडा कोवळा असताना खातात. ग्रामीण भागातून, कृषी पर्यटन स्थळे व मोठमोठ्या हॉटेल्स मधून हुरड्याला अत्यंत मागणी असते. हुरडा रुचकर लागण्याचे कारण म्हणजे कोवळ्या अवस्थेत या दाण्यांमध्ये मुक्त अमीनो आम्ले, साखर, विद्राव्य प्रथिने आणि जीवनसत्त्वे भरपूर प्रमाणात असतात.

कोवळ्या दाण्यांमध्ये पिष्ठमय पदार्थांचे प्रमाण कमी असते. असे दाणे भाजल्यावर ते अत्यंत रुचकर लागतात. यात मीठ साखर, लिंबू घालून शेंगदाणे किंवा खोबऱ्याच्या चटणी सोबत अथवा गुळासोबत खायला दिल्यास त्याची चव द्विगुणित करता येते. हुरड्याबरोबर लिंबाच्या सेवनाने ‘क’ जीवनसत्त्वाचे प्रमाण वाढून लोहाचे शोषण सुलभतेने होते. हुरड्याच्या कोवळ्या दाण्यांची परिपूर्ण वाढ झाल्यावर त्याला जोंधळा म्हणतात. हुरड्यासाठी ज्वारीच्या महत्त्वाच्या जाती ज्वारीच्या चांगल्या उत्पादनासाठी दर्जेदार बियाणे, अधिक उत्पन्न देणाऱ्या नवनवीन जातींची लागवड करणे आवश्यक आहे.

संपर्क ः डॉ. साधना उमरीकर, ९४२०५३००६७ (कृषी विज्ञान केंद्र, बदनापूर)