एकत्रित प्रयत्नांमधून झाले लष्करी अळी नियंत्रण सुकर

नाशिक येथील के. के. वाघ कृषी महाविद्यालयाने जिल्ह्यातील तीन तालुक्यांतील २० गावांत ‘आयपीएम स्कूल’ हा एकात्मिक कीड नियंत्रण व्यवस्थापन प्रकल्प यशस्वी पार पाडला. अमेरिकन लष्करी अळीचे नियंत्रण हा त्यामागील उद्देश होता. त्यातून कामगंध सापळ्यांची उभारणी, प्रात्यक्षिके, प्रशिक्षण, जैविक घटकांचा वापर, पक्षीथांबे आदी घटकांविषयही प्रात्यक्षिके देण्यात आली. महाविद्यालय, शेतकरी, खाजगी कंपनी व विद्यार्थ्यी अशा सर्वांच्या एकत्रित प्रयत्नांमधून हे उद्दीष्ट साध्य करता आले. त्यातून सहाशेवर शेतकरी जागरूक झाले. एकात्मीक कीड नियंत्रण पद्धतींचा वापराला अधिक चालना मिळाली. अळीचे नियंत्रण सुलभ होण्यास मदत झाली.   अमेरिकन लष्करी अळीने मका पिकात संपूर्ण राज्यात गंभीर परिस्थिती निर्माण केली आहे. अळीचे प्रभावी नियंत्रण करण्यासाठी नाशिक येथील के. के. वाघ कृषी महाविद्यालयाने तातडीची पाऊले उचलली. महाविद्यालयातील कीटकशास्त्र विषयातील प्राध्यापकांनी आपल्या सुमारे १३२ विद्यार्थ्यांना प्रशिक्षित करून त्यांच्या मदतीने तीन तालुक्यांतील २० गावांत ‘आयपीएम स्कूल’ नावाने एकात्मिक कीड नियंत्रण व्यवस्थापन प्रकल्प राबवला. त्यातून सहाशे ते आठशे शेतकऱ्यांचे प्रशिक्षण व प्रबोधन झालेच. शिवाय त्यांच्या शेतात प्रात्यक्षिके राबवून पुढील कीड नियंत्रणाचा मार्गही सुकर करण्यात आला. अमेरिकन लष्करी अळी (स्पोडोप्टेरा फ्रुगीपर्डा) अळीने राज्यातील मका, ज्वारी, बाजरी, ऊस पिकांत मोठ्या प्रमाणात आक्रमण केले आहे. त्यामुळे मक्याचे ४० टक्क्यांपासून ते १०० टक्क्यांपर्यंत नुकसान झाले आहे. अनेक शेतकऱ्यांना मक्याचे प्लॉट सोडून द्यावे लागले. परिस्थितीचे गांभीर्य वेळीच ओळखून नाशिक येथील के. के. वाघ कृषी महाविद्यालयाने तातडीने पाऊले उचलण्यास सुरवात केली. केवळ सल्ला व मार्गदर्शन करून हे संकट आटोक्यात येणारे नव्हते. शेतकऱ्यांसाठी प्रत्यक्ष कृती कार्यक्रम राबवून अळीचे नियंत्रण यशस्वी होऊ शकते, असा आशादायी संदेशही दिला. असा राबविला प्रत्यक्ष कृती कार्यक्रम नाशिक जिल्हा - मका क्षेत्र -

कामगंध सापळ्यांची उभारणी प्रत्येक गावात पाच असे वीस गावांमध्ये शंभर सापळे लावण्यात आले. त्यामध्ये निवडलेल्या २० गावांतील प्रत्येक समूहातील एक विद्यार्थी गटप्रमुख म्हणून नेमण्यात आला. विद्यार्थ्यांनी दर चार दिवसांनी सापळ्यात अडकलेल्या पतंगांच्या नोंदी ठेवल्या. सापळा कोणत्या क्षेत्रात लावला आहे ते पाहण्यासाठी ‘जीपीएस’ तंत्रज्ञान व विशिष्ट ॲपचा वापर झाला. या बाबी ठरल्या महत्त्वाच्या

कार्यक्रमातून साध्य झालेल्या बाबी

संपर्क- तुषार उगले-  ९४२०२३३४६६ (सहायक प्राध्यापक, कीटकशास्र विभाग, के. के. वाघ कृषी महाविद्यालय, नाशिक)