गांडुळखताचा लोकप्रिय केला शुभम ‘ब्रॅण्ड’

सोलापूर जिल्हयातील उपळाई बुद्रूक येथील महादेव भांगे या युवा शेतकऱ्याने ‘शुभम’ हा गांडूळखताचा ब्रॅण्ड लोकप्रिय केला आहे. महिन्याला २०० ते २५० टनांपर्यंत निर्मिती करून राज्यासह परराज्यात त्यास बाजारपेठ देण्यापर्यंत त्यांनी यश मिळवले आहे. सोलापूर जिल्ह्यात माढा तालुक्यातील उपळाई बुद्रूक येथे महादेव अनिल भांगे यांची शेती आहे. उपळाई हा संपूर्ण ऊसपट्टा म्हणून गणला जातो. उजनी धरणाच्या पाण्यावर अवलंबून असलेल्या सीना-माढा बोगदा यासारख्या योजनांमुळे पाण्याची पुरेशी उपलब्धता या भागात आहे. त्यामुळे उसाकडे शेतकऱ्यांचा जास्त कल आहे. केळी, डाळिंब आदी पिकेही होतात. गांडूळखत निर्मिती महादेव यांची वडिलोपार्जित केवळ दोन एकर शेती होती. सन २०१० मध्ये पदवीपर्यंत शिक्षण पूर्ण केल्यानंतर नजीकच्या साखर कारखान्यात ते रुजू झाले. पण दीड वर्षांतच नोकरी सोडून शेतीलाच वाहून घ्यायचे त्यांनी ठरवले. त्यावेळी ऊसशेतीच होती. सध्या एकूण आठ एकर शेती असून डाळिंब सहा तर ऊस एक एकर आहे. घरच्या शेतीत गांडूळखताचा वापर व त्याचे वाढते महत्त्व त्यांनी ओळखले. त्याचे व्यवसायात रूपांतर करण्याचे ठरवले. शास्त्रीय व्यवस्थापन, दर्जा व सेवा या बाबींवर भर देत त्यांनी ग्राहक शेतकऱ्यांची संख्या वाढवण्यास सुरवात केली. अनुभव व सातत्य व साऱ्या कुटुंबाची साथ यातून विस्तार करणे शक्य झाले. वडील अनिल, आई आशाबाई, पत्नी कविता, भाऊ शंकर आणि त्यांची पत्नी प्रियांका हे कुटुंबातील सारे सदस्य आपापल्या जबाबदाऱ्या पार पाडतात. भांगे यांची गांडूळखत निर्मिती

व्हर्मीवॅाशची निर्मिती गांडुळ खत निर्मितीत वापरलेले मारलेले पाणी आणि गांडुळाचे मूत्र वाहून एका बाजूला येण्यासाठी बेडच्या एका बाजूला पाइप बसवून यंत्रणा तयार केली आहे. या ठिकाणाहून ‘व्हर्मीवॅाश’ संकलित केले जाते. ५० लिटरचा ड्रम प्रति १५०० रुपये दराने त्याचीही विक्री होते. व्यवसायात ८ ते १० कामगार कार्यरत आहेत. त्या माध्यमातून रोजगारनिर्मितीही साधली आहे. डाळिंब, ऊसशेती सन २०१५ मध्ये शेतीतील उत्पन्नावरच सहा एकर शेती घेतली. तीन वर्षांपूर्वी सहा एकर डाळिंब लागवड केली आहे. यंदा तिसरा बहर धरला आहेत. डाळिंबासह उसालाही गांडुळखताचा वापर होतो. दोन्ही पिके कमी खर्चात, सेंद्रिय पद्धतीने करण्याकडे कल आहे. डाळिंबाचे एकरी चार टनांपर्यंत उत्पादन घेतात. यंदा त्यात वाढ अपेक्षित आहे. उसाचे एकरी ७० टनापर्यंत उत्पादन मिळते. रोजगारनिर्मिती, अन्य शेतकऱ्यांना मदत महादेव यांच्याकडे स्वतःचे पशुधन नाही. परिसरातील शेतकऱ्यांकडून महिन्याला ३० ते ४० ट्रॉली शेण त्यांना घ्यावं लागतं. त्यातून शेतकऱ्यांनाही उत्पन्न मिळते. महादेव गांडुळ खतनिर्मितीचे प्रशिक्षण देतात. खतनिर्मिती प्रकल्पही उभारून देतात. १५ ते २० जणांनी गांडूळखत निर्मितीही सुरु केली आहे. महादेव यांचा प्रकल्प पाहण्यासाठी दूरवरून शेतकरी, शालेय, महाविद्यालयीन विद्यार्थी तसेच कृषी विज्ञान केंद्राकडील तज्ज्ञ आवर्जून येत असतात. संपर्क- महादेव भांगे- ९९७०७८७२५९