विद्यापीठाच्या पूर्वप्रसारीत गहू वाणाचे एकरी ३० क्विंटल उत्पादन 

शास्त्रज्ञांनी विकसित केलेला एखादा सक्षम वाण शेतकऱ्यांच्या अर्थकारणात किती बदल घडवू शकतो त्याचे प्रत्यंतर वाशिम जिल्ह्यात दिसून आले आहे. जिल्ह्यातील झाकलवाडी येथील वासुदेव दौलत काळबांडे अकोला येथील कृषी विद्यापीठाच्या गव्हाच्या डब्लूएसएम १०९-४ या पूर्वप्रसारीत वाणाची चार वर्षांपासून शेती करीत आहेत. आदर्श व्यवस्थापन व सल्ला घेत एकरी २५ क्विंटलपुढे उत्पादन मिळवत त्यांनी गहू शेतीचे अर्थकारण सक्षम केले आहे.    गहू हे रब्बी हंगामातील महत्त्वाचे पीक आहे. आज एकरी सरासरी १५ क्विंटलपेक्षा अधिक उत्पादन मिळत नाही ही अनेक शेतकऱ्यांची समस्या आहे. साहजिकच या पिकापासून सक्षम अर्थप्राप्ती होण्यावर मर्यादा येतात. मात्र अधिकाधिक उत्पादनक्षमतेचे वाण वापरण्याचे प्रयोगही अनेक शेतकरी करताना दिसतात. वाशिम जिल्ह्यातील झाकलवाडी (ता. वाशिम) येथील वासुदेव दौलत काळबांडे हे यापैकीच एक प्रयोगशील शेतकरी आहेत. या कुटुंबाची सुमारे ४० एकर जमीन आहे. खरिपात ते सोयाबीन, मूग, उडीद, भाजीपाला अशी पिके घेतात. रब्बी हंगामात गहू हे त्यांचे हुकमी पीक आहे. मात्र त्याचे उत्पादन एकरी १२ ते १५ क्विंटलपर्यंतच मिळायचे.  नव्या वाणाचा प्रयोग  अकोला येथील डॉ. पंजाबराव देशमुख कृषी विद्यापीठाचे वाशिम येथे कृषी संशोधन केंद्र आहे.  येथे कार्यरत असताना कनिष्ठ गहू पैदासकार डॉ. बी. डी. गिते यांची डब्लूएसएम १०९-४ या गहू वाणाच्या संशोधनात महत्त्वाची भूमिका राहिली आहे. हे वाण अद्याप पूर्वप्रसारीत अवस्थेत आहे. या केंद्रातून २०१३-१४ मध्ये काळबांडे यांना या नव्या वाणाचे सव्वा किलो बियाणे मिळाले. वाणबदल म्हणून त्यांनी एक गुंठ्यात त्याची लावण केली. त्यापासून त्यांना एक क्विंटल १७ किलो उत्पादन मिळाले. पुढील वर्षासाठी याच वाणाचे बियाणे आता आयते त्यांच्याकडे उपलब्ध झाले. त्यांनी ३० गुंठ्यात बियाणे पेरत २४ क्विंटल उत्पादन घेतले. अत्यंत आश्‍वासक उत्पादन मिळाल्यानंतर या वाणाविषयीचा विश्‍वास वाढला.  वाण ठरला आश्‍वासक  सन २०१५-१६ मध्ये सात एकरांत लागवड केली. त्यातून २४२ क्विंटल म्हणजेच एकरी ३४ क्विंटलच्या आसपास हे उत्पादन झाले. यातील ३० क्विंटल उत्पादन बियाण्यासाठी ठेवून उर्वरित गव्हाची विक्री केली. सन २०१६-१७ च्या हंगामात सुमारे २६ एकरात लावण करून त्याचे ८८२ क्विंटल उत्पादन त्यांच्या हाती आले. यंदाच्या रब्बीतही सुमारे २५ एकरांत त्याची पेरणी केलेली आहे. काळबांडे यांच्याकडे जमिनीचे हलकी, मध्यम, भारी असे विविध प्रकार आहेत. अलीकडील सर्व वर्षांचा विचार केल्यास बागायती परिस्थितीत एकरी २८ ते ३२ क्विंटलपर्यंत उत्पादनक्षमता टिकवण्यात त्यांना यश आले आहे. यंदाही तेवढेच उत्पादन अपेक्षित आहे. सिंचनासाठी त्यांच्याकडे तीन विहिरी व दोन बोअर्स आहेत.  पीक नियोजनातील काही बाबी 

दर व उत्पन्न  काळबांडे म्हणाले की, यंदा गव्हाला क्विंटलला २००० रुपये तर मागील वर्षी १७०० रुपये दर होता.  माझ्या बियाण्याला शेतकऱ्यांकडून मागणी आहे. त्यामुळे सुमारे ४०० क्विंटल बियाण्याची तीन हजार रुपये दराने विक्री केली आहे. एकरी ३० क्विंटल उत्पादन व दोन हजार रुपये दर मिळाल्यास खर्च वजा जाता ४० ते ४५ हजार रुपये उत्पन्न हाती पडण्यास अडचण येणार नाही, असेही काळबांडे यांनी सांगितले.  डब्लूएसएम १०९-४ वाणाविषयी 

प्रतिक्रिया या वर्षी दीड एकरात डब्लूएसएम १०९-४ या वाणाची लावण केली आहे. तेवढ्या क्षेत्रात  सुमारे ५० क्विंटलपर्यंत उत्पादन मिळेल अशी आशा आहे. यापूर्वीच्या वाणांचे एकरी १२ ते १५ क्विंटलपर्यंत उत्पादन मिळायचे.  - नारायण मुठाळ, झोडगा, ता. मालेगाव, जि. वाशीम  गव्हाचा नवा वाण मागील चार वर्षांपासून लावत आहोत. त्याची उत्पादकता चांगली आहे. दरवर्षी त्याचे बियाणे वापरतो. त्यामुळे बियाण्यावरील खर्च कमी झाला आहे. हा वाण किडी-रोगांना बळी पडणारा नसल्याचे आढळले आहे.  -वासुदेव काळबांडे 

संपर्क- वासुदेव काळबांडे- ८८३०७८१५६९  डॉ. बी. डी. गिते- ९९२३२८३६२२  कनिष्ठ गहू पैदासकार