मल्चिंग पेपर अंथरणी केवळ पाचहजार रूपयांत

नाशिक जिल्ह्यातील आडगाव टप्पा (ता. चांदवड) येथील युवा शेतकरी नितीन घुले यांनी संशोधकवृत्ती, कौशल्यबुद्धी, प्रयत्नवाद यातून मल्चिंग पेपर अंथरणारे यंत्र विकसित केले आहे. केवळ पाच हजार रुपयांमध्ये बनवलेल्या या यंत्रामुळे वेळ, श्रम यांत बचत होऊन सहा माणसांचे काम दोन माणसांच्या साह्याने पूर्ण करणे शक्य झाले आहे. विविध पिकांत प्लॅस्टिक मल्चिंगचा वापर करण्याकडे शेतकऱ्यांचा कल आहे. मात्र मल्चिंग अंथरण्यासाठी मोठ्या प्रमाणात कुशल कामगारांची आवश्यकता भासते. त्यासाठी प्रामुख्याने ट्रॅक्टरचलित यंत्रे उपलब्ध आहेत. अनेक वेळा ती अल्पभूधारक शेतकऱ्यांना परवडत नाहीत. मागील वर्षापासून कोरोनाच्या पार्श्‍वभूमीवर मल्चिंग पेपर अंथरण्यासाठी मजूरटंचाई आहे. संसर्गाचा धोका होण्याची भीती असल्याने मजूर शेतात येण्यासाठी टाळाटाळ करताना दिसतात. तालुक्यातील आडगाव टप्पा येथील नितीन घुले यांना देखील याच समस्या भेडसावू लागल्या. घुले यांची कौशल्यबुद्धी पूर्वी नितीन यांचे वडील लहानू पारंपरिक पद्धतीने शेती करायचे. सन २०१३ मध्ये ‘डी.एड’ची पदविका घेतल्यानंतर नितीन घरची शेती पाहू लागले. पीकपद्धतीत बदल करून टोमॅटो, मिरची, झेंडू आदी पिके घेऊ लागले. पुढे नावीन्यपूर्ण प्रयोग करताना पाणी, खते व तण नियंत्रण असे विविध फायदे अभ्यासून २०१६ पासून मल्चिंग पेपर आच्छादनाचा अवलंब केला. सध्या मराठा विद्या प्रसारक समाजाच्या अभिनव बाल विकास मंदिर, धोंडगव्हाण येथील शाळेत प्राथमिक शिक्षकाची नोकरी ते करतात. ती सांभाळून शेतीची जबाबदारीही पाहतात. मल्चिंग पेपर अंथरण्यासंबंधी समस्या हीच संधी मानून त्यांनी किमान खर्चात त्यासाठी यंत्र बनविण्यासाठी सविस्तर अभ्यास सुरू केला. निर्मितीचे टप्पे : एप्रिल २०२१ महिन्यात काम सुरू केले. संरचना आखली. वेल्डिंग व तत्सम कामांचा अनुभव नसल्याने गावातील ‘वेल्डिंग’ व्यावसायिक व मित्र सचिन खैरनार यांच्याकडे संकल्पना मांडली. लोखंडी अँगल, पाइप, नट, बोल्ट, नांगरणी फाळ, चाके यांची उपलब्धता केली. मित्राच्या मदतीने साचा मोजमाप व जोडणी झाली. काही टाकाऊ व काही हार्डवेअर दुकानातून साहित्य आणले. यंत्राची रचना

सुधारणा व चाचण्या अखंड मेहनतीतून यंत्र तयार झाले. चाचण्या घेताना ते सदोष असल्याचे जाणवले. तिरके चालणे, अंथरण्यासाठी जोडलेला कागद फाटणे, साऱ्यावरील ठिबकच्या नळ्या उचकून येणे अशा अडचणी येऊ लागल्या. त्रुटी दूर करीत सुधारणा करणे व चाचणी घेणे असे महिनाभर चालले. दोषविरहित निष्कर्ष समोर आल्यानंतर अवघ्या पाच हजार रुपयांत यंत्र तयार करण्यात अखेर यश आले. दोन यंत्रांतील तुलना प्रचलित

नितीन यांचे यंत्र

तुलनात्मक फरक (एकरी)

यांत्रिकरणाला पसंती नितीन यांची चुलत बहीण हर्षाली यांनी यंत्राचा वापर सांगणारा व्हिडिओ फेसबुक, व्हॉट्सॲपवर अपलोड केला. राज्यातील अनेक शेतकऱ्यांनी संपर्क केला. काहींनी यंत्र बनवून देण्याची मागणी केली. स्थानिक शेतकऱ्यांनी प्रत्यक्ष भेट दिली. नितीन म्हणतात, की स्वगरजेतून यंत्र तयार केले. त्यामुळे व्यावसायिक दृष्टिकोन न ठेवता रास्त दरात उपलब्ध करून देण्याचा प्रयत्न आहे. पेटंटसाठी अर्ज नितीन एकुलते एक असल्याने संपूर्ण सात एकर शेतीची जबाबदारी आहे. सकाळी पाच वाजता उठून सकाळी ७ ते १२ शालेय अध्यापन, दुपारी घरी आल्यानंतर शेतीची कामे असा त्यांचा दिनक्रम असतो. शेतकऱ्यांच्या गरजेनुसार अल्पखर्चात किफायतशीर तंत्रज्ञान उपलब्ध झाल्यास शेतीचे चित्र बदलेल असे ते म्हणतात. आपल्या यंत्राचे पेटंट घेण्यासाठी त्यांनी पेटंट कार्यालयाकडे अर्ज दाखल केला आहे. प्रतिक्रिया मल्चिंग पेपर वापरल्याने मजूर टंचाईवर मात होते. आंतरमशागत, पाणी, वेळ व पैशांची बचत होते. मनुष्यचलित यंत्र वापरण्यास सोपे व कार्यक्षमता वाढविणारे असावे. जेणे करून उत्पादन खर्च कमी होईल. चार अल्पभूधारक शेतकऱ्यांनी एकत्रित खरेदी केल्यास गरजेनुसार वापर शक्य आहे -नितीन घुले संपर्क- ९८९०९८१५३२