परभणी येथील वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषी विद्यापीठात देवणी देशी व संकरित गोवंशाचे संवर्धन केले जात आहे. सोबतच देशभरातील कृषी विद्यापीठे आणि संशोधन संस्थांतर्फे विकसित चारा पिकांच्या जातींची लागवड करून चारा प्रक्षेत्र विकसित केले आहे. मराठवाड्यातील एक हजार शेतकऱ्यांनी या पिकांचे ठोंब नेले आहेत. त्यातून दुष्काळी व चाराटंचाई काळात जनावरांना चांगले पशुधन मिळण्याबरोबरच हिरवा चारा उत्पादित करणे त्यांना शक्य झाले आहे. सध्या दुष्काळ, मका पिकात संकट तयार केलेली अमेरिकन लष्करी अळी या मुख्य समस्यांमुळे अनेक ठिकाणी चाराटंचाई निर्माण झाली आहे. शेतकरी उपलब्ध होईल तेथून व असेल त्या महागड्या दराने चारा खरेदी करताना दिसत आहेत. शुद्ध, जातिवंत पशुधनाचीही वानवा आहे. या पार्श्वभूमीवर परभणी येथील वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषी विद्यापीठाने पशुपालकांना संकटात साथ दिली आहे. गोवंश संवर्धन केंद्र विद्यापीठात १९७५ मध्ये संकरित गोपैदास केंद्र स्थापन झाले. पन्नास टक्के परदेशी गुण असणाऱ्या संकरित जनावरांची उत्पत्ती, मराठवाड्यातील तापमानात त्यांची अनुकूलता, आहार, आरोग्य याबाबत संशोधन करणे हा केंद्र स्थापनेमागील उद्देश होता. त्यातूनच देवणी आणि होलस्टीन फ्रिजिअन (एचएफ) यांच्या संकरातून होलदेव ही जात २०११ मध्ये विकसित करण्यात आली. गोवंशाचे संवर्धन देशी गोवंशात देवणी गायीची जात लोकप्रिय आहे. कृषी विद्यापीठाच्या गोपैदास केंद्र प्रकल्प ठिकाणी वळू, गायी, वासरे मिळून सुमारे १६७ देवणी जनावरे आहेत. पैकी ९२ गायी दुधाळ होलदेव जातीच्या ९४ गायी आहेत. देवणीचे पाच व होलदेव जातीचे तीन वळू आहेत. एकूण मिळून २७५ च्या दरम्यान जनावरे आहेत. डॉ. संदेश देशमुख आणि सहकारी नियमित लसीकरण, आरोग्य व्यवस्थापन पाहतात. वार्षिक सरासरी पाहिली तर दररोज सुमारे १४० ते १६० लिटर दूध संकलन होते. त्याची कूपनधारक कर्मचाऱ्यांना विक्री होते. वर्षातून एकदा अतिरिक्त जनावरांची विक्री जाहीर लिलाव पद्धतीने होते. पडीक जमिनीवर चारा प्रक्षेत्र
बहुवार्षिक चारा उपलब्धता- ठळक बाबी
ठोंबांची विक्री
विक्री- प्रातिनिधिक वर्षे शेतकरी संख्या शेतकरी रक्कम २०१७- २१८० ३,१५, ८०० २०१८-१९ १७०० २,१५, ००० चालू वर्ष ७०० ६७,००० दररोजची विक्री- दोन हजार ते चार हजार ठोंब प्रतिक्रिया परभणीत आमचा दुग्ध व्यवसाय आहे. दहा एकर शेतीपैकी सात एकरांत विविध चारापिकांची लागवड आहे. कृषी विद्यापीठातून आणलेले जयवंत गवत पाच एकरांत तर उर्वरित क्षेत्रावर मका, कडवळ आहे. हिरवा आणि वाळला चारा कुट्टी करून दिल्याने दुग्धोत्पादनात वाढ झाली आहे. लहान मोठी मिळून ७२ जनावरे आहेत. येत्या काळात चारा क्षेत्र वाढविणार आहोत. - विशाल काकडे, ९८६०८७४५७६ परभणी दोन वर्षांपूर्वी गोपैदास केंद्रातून जयवंत जातीचे ठोंब घेऊन अर्धा एकरांत लागवड केली. सुमारे अकरा जनावरे आहेत. सुधारित जातीच्या बहुवार्षिक चाऱ्यामुळे दुग्धोत्पादनात वाढ झाली. यंदाच्या दुष्काळात कमी पाण्यावर पीक तग धरून राहिले. -संग्राम कापसे - ८२०८१९२७८३ सिंगणापूर, जि. परभणी. एकूण १५ एकरांत चारा लागवड आहे. परभणी कृषी विद्यापीठातून आणलेल्या डीएचएन- ६ जातीची दोन एकरांत लागवड आहे. याच्या ठोंबांपासून नव्याने लागवड करता येते. हिरव्या चाऱ्यामुळे जनावरांना सकस आहार मिळतो आहे. -एकनाथराव साळवे- ९८६०७९१८५८ सिंगणापूर
Read the Latest Agriculture News in Marathi & Watch Agriculture videos on Agrowon. Get the Latest Farming Updates on Market Intelligence, Market updates, Bazar Bhav, Animal Care, Weather Updates and Farmer Success Stories in Marathi.
ताज्या कृषी घडामोडींसाठी फेसबुक, ट्विटर, इन्स्टाग्राम , टेलिग्रामवर आणि व्हॉट्सॲप आम्हाला फॉलो करा. तसेच, ॲग्रोवनच्या यूट्यूब चॅनेलला आजच सबस्क्राइब करा.