औषधी कवठाचे प्रक्रियायुक्त पदार्थ

कवठ हे फळ मधुर व आम्लरसाचे असते. दररोज कवठाच्या सेवनाने रोगप्रतिकार क्षमता वाढते. कवठाप्रमाणेच कवठाची पाने ही बरेचसे आजार दूर करण्यासाठी वापरली जातात. कवठामध्ये लोह, तंतुमय पदार्थ, पौष्टिक मूलद्रव्ये, प्रथिने, कार्बोदके, कॅल्शियम, जीवनसत्त्व 'क' पुरेशा प्रमाणात असतात. कवठापासून जॅम, जेली, चटणी,ज्यूस, लोणीचे असे विविध पदार्थ बनवले जातात. कवठातील पोषक घटक कवठाच्या १०० ग्रॅम खाण्यायोग्य भागातील अन्नघटकांचे प्रमाण ः जलांश ६१.१ टक्के, प्रथिने १८ टक्के, कार्बोदके ३१.८ टक्के, लोह २.६ मिली, जीवनसत्त्व 'क' २ मिली, कॅल्शियम ८५ मिली, तंतुमय पदार्थ २.९ टक्के. कवठाचे पदार्थ १. जॅम साहित्य: १०० ग्रॅम पिकलेल्या कवठाचा गर, १०० ग्रॅम साखर. सर्वप्रथम गॅसवर कढई ठेवून त्यात एक ग्लास पाणी टाकावे. त्यामध्ये कवठाचा गर घालून चांगले शिजवून घ्यावे. शिजवल्यानंतर मिश्रण गाळून घ्यावे. गाळलेला गर दुसऱ्या भांड्यात काढून ते भांडे गॅसवर ठेवावे. आणि त्यात साखर घालावी. मिश्रण सतत हलवत राहावे. मिश्रण घट्ट झाले की गॅस बंद करावा आणि तयार जॅम थंड होण्यास ठेवावा जॅम थंड झाला की स्वच्छ भरणीत भरून ठेवावा. २. सरबत साहित्य: १०० ग्रॅम कवठाचा गर, ५० ग्रॅम गूळ, विलायची पूड. कवठाचा गर, गूळ पातेल्यात घेऊन चमच्याच्या साहाय्याने व्यवस्थित एकत्र करून घ्यावा. त्यात थोडीशी विलायची पूड आणि गरजेनुसार पाणी घालावे. मिश्रण व्यवस्थित एकत्र करून गाळून घ्यावे. आवडीनुसार तुम्ही त्याच्यामध्ये बर्फाचा तुकडा घालू शकता. कावठाचे सरबत उन्हाळ्यामध्ये शीतपेय म्हणून वापरता येते. ३. बर्फी साहित्य: ५० ग्रॅम सुक्या खोबऱ्याचा कीस, ५० ग्रॅम गूळ, ५० ग्रॅम कवठाचा गर, काजू-बदामाचे तुकडे. सर्वप्रथम कवठाचा गर मिक्सरमधून बारीक करून घ्या. नंतर कढई गॅस वर ठेवून त्यात कवठाचा गर, गूळ, खोबरे एकत्र करून चांगले परतून घ्यावे. त्यात विलायची पूड काजू बदामाचे तुकडे घालावे. मिश्रण चांगले घट्ट झाले की गॅस बंद करावा. ताटाला तुपाचा हात फिरवून त्यात हे मिश्रण पसरावे. थंड झाले की त्याच्या वड्या पाडाव्यात.   संपर्क ः भूषण रेंगे, ९०९७८८५५५५ (शुआट्स ॲग्रिकल्चरल युनिव्हर्सिटी, प्रयागराज, उत्तर प्रदेश)