उत्कृष्ट संत्रा व्यवस्थापनाचा युवा शेतकऱ्याचा आदर्श 

वयाच्या विसाव्या वर्षीच शेतीत उतरलेल्या ऋषीकेश सोनटक्‍के (टाकरखेडा, जि. अमरावती) या २४ वर्षीय तरुणाने चार वर्षांतच संत्रा शेतीत दमदार पावले टाकण्यास सुरवात केली आहे. सध्या दहा एकरांतील ११०० झाडांचे काटेकोर व्यवस्थापन तो आत्मविश्‍वासपूर्वक करतो आहे. स्वतः प्रशिक्षण, मार्गदर्शन घेत अन्य शेतकऱ्यांनाही मार्गदर्शन करतो आहे. उत्पादन, दर्जा, कमी खर्च व विक्री अशा सर्व स्तरावर त्याने केलेले नियोजन अनुकरणीय असेच आहे.    अमरावती जिल्हा नागपुरी संत्रा पट्टा म्हणून ओळखला जातो. येथील अनेक शेतकऱ्यांनी संत्रा शेतीत नाव कमावले आहे. अंजनगावसूर्जी तालुक्यातील टाकरखेडा येथील ऋषीकेश सोनटक्‍के हा युवा शेतकरीदेखील नोकरीच्या मागे न लागता आपल्या वाडवडिलांनी टिकवलेली संत्रा शेती मोठ्या उत्साहाने कसतो आहे. संशोधन संस्था, प्रयोगशील शेतकरी, तज्ज्ञांच्या भेटीगाठीतून त्याने शेतीला प्रयोगशाळेचे स्वरूप दिले आहे.  शिकाऊ वृत्तीतून प्रशिक्षण  वयाच्या विसाव्या वर्षीच ऋषीकेशने शेतीची सूत्रे आपल्याकडे घेतली. आज तो २४ वर्षे वयाचा आहे. तथापी सूत्रे हाती घेण्यापूर्वी केंद्रीय लिंबूवर्गीय संशोधन संस्था, डॉ. पंजाबराव देशमुख कृषी विद्यापीठाच्या (अकोला) उद्यानविद्या विभागाकडून त्याने मार्गदर्शन घेतले. त्यात सातत्य ठेवले. दिनेश पैठणकर, अंबादास हुचे तसेच अन्य शास्त्रज्ञांचे त्यास मार्गदर्शन मिळते.  ऋषीकेशची शेती 

शेती व्यवस्थापन 

उत्पादन, विक्री 

हजारो शेतकरी जोडले  ऋषीकेश यांनी परिसरातील तीन शेतकऱ्यांच्या बागांही ‘लीज’ वर घेतल्या आहेत. यात ६०- ४० गुणोत्तराप्रमाणे नफ्याचे विभाजन होते. विदर्भातील सर्व संत्रा उत्पादकांना एकत्र आणण्यासाठी तसेच सर्वांना शास्त्रशुध्द व्यवस्थापन, फळांचा दर्जा, मार्केटिंग आदी माहितीची देवाणघेवाण व्हावी, या उद्देशाने "नागपुरी संत्रा' या नावाने ऋषीकेशने पाच व्हॉटस ॲप ग्रुप तयार केले आहेत. सन २०१२ पासून एक हजारांवर संत्रा उत्पादक या माध्यमातून जुळले आहेत. राष्ट्रीय लिंबूवर्गीय संशोधन संस्थेतील तज्ज्ञांचाही यात समावेश  आहे. त्यातून व्यापक बदल घडत आहे.  मिळविले साडेसात लाख रुपये  विहिगाव येथील एका शेतकऱ्याने परवडत नसल्याचे सांगत बाग तोडण्याची तयारी चालविली होती. त्याने ऋषीकेशची बाग पाहिली. त्यानुसार आपल्या बागेत ४०० झाडांचे व्यवस्थापन केले. त्यातून मिळालेल्या दर्जेदार उत्पादनातून तब्बल सात लाख रुपयांचे उत्पन्न मिळवण्यास हा शेतकरी यशस्वी झाला.  अशाप्रकारे फायदेशीर शेती व्यवस्थापनाचे तंत्रज्ञान शेतकऱ्यांपर्यंत पोचविण्यावर ऋषीकेशचा भर असतो.  सामूहिक वापर संस्था  ऋषीकेश म्हणाला, की पाण्यासाठी चार बोअर्स आहेत. परिसरातील आम्ही १२५ शेतकऱ्यांनी पाणीवापर संस्था स्थापन केली. वगर्णी काढून २० किलोमीटरवर अंतरावरील धरणातून पाइपलाइन करून पाणी आणले. त्यातून पाण्याबाबत शाश्‍वतता मिळवली.  वाचनाचा जपला छंद  पहाटे पाच वाडता ऋषीकेशचा दिवस सुरू होतो. त्याने पुस्तकांचा छंद जोपासला आहे. पहाटेचा एक तास तो विविध पुस्तके वाचतो. यात परदेशी साहित्याबरोबरच विवेकानंद, ग्रामगीता आदींचाही समावेश आहे.  संपर्क- ऋषीकेश सोनटक्‍के- ९६६५५९८५३७