सध्या राज्याच्या विविध भागात अनुकूल हवामानामुळे अमेरिकन लष्करी अळीवर विविध मित्रबुरशींचा प्रादुर्भाव होऊन त्यांचे नैसर्गिक नियंत्रण होत आहे. शेतकऱ्यांनी याबाबत वेळीच जागरूक होऊन त्यांचे संवर्धन व वापर केल्यास अळीचे प्रभावी नियंत्रण होण्यास मदत होईल.

महाराष्ट्राच्या उत्तरेकडील भागावर १००६ हेप्टापास्कल तर मध्यावर १००८ हेप्टापास्कल इतका अधिक हवेचा दाब राहण्यामुळे पावसाच्या प्रमाणात घट होईल. तशीच स्थिती दोन दिवस राहील. मात्र, या काळात वाढीव हवेचे दाब उत्तरेकडील बाजूस सरकतील. महाराष्ट्रावर १००८ हेप्टापास्कल इतका हवेचा दाब होईल तेव्हा पावसात उघडीप झालेली असेल.

स्थानिक नाव    : मायाळू, भजीचा वेल        
 शास्त्रीय नाव    : Basella alba        
 इंग्रजी नाव     : Ceylon spinach, Indian spinach, Malabar Spinach, Red vine, spinach, Vine 
                       spinach, climbing spinach, Creeping spinach,  Buffalo spinach        
 संस्कृत नाव     : उपोदिका, कलंबी, पूतिका         
 कुळ     : Basellaceae       
 उपयोगी भाग     : कोवळी पान, कोवळी देठ          

या वर्षी पावसाचे आगमन उशिरा झाले असले तरी काही भागांमध्ये प्रचंड प्रमाणात पाऊस होऊन पूरस्थिती निर्माण झाली. त्याचवेळी काही ठिकाणी अद्यापही पावसाची प्रतीक्षा संपलेली नाही. जून व जुलै महिन्यात अत्यल्प पाऊस झाला. बऱ्याच ठिकाणी पेरण्या जूनचा शेवटचा आठवडा ते जुलैच्या पहिल्या आठवड्यात झाल्या. दरवर्षी पावसाचे प्रमाण आणि वितरण हे अनियमित असते. वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषी विद्यापीठामध्ये मागील ५० वर्षाच्या पावसाच्या आकडेवारीचे पृथक्करण केले असता, जुलै व ऑगस्ट महिन्यामध्ये पावसाचा खंड हमखास पडत असल्याचे दिसून आले. या वर्षी या पाऊस खंडाचा कालावधी सप्टेंबरपर्यंत वाढल्याचे दिसते.

पालघर, नंदूरबार, धुळे, जळगाव नाशिक व विदर्भातील काही भागांवर १००० ते १००२ हेप्टापास्कल इतका कमी हवेचा दाब असल्यामुळे पावसाचे प्रमाण चांगले राहील. तितकाच कमी हवेचा दाब कोकण, मराठवाडा आणि दक्षिण महाराष्ट्रावर आहे.  दिनांक ८ सप्टेंबर रोजी उत्तर महाराष्ट्र व विदर्भावर हवेचा दाब १००२ हेप्टापास्कल इतका, तर मध्य महाराष्ट्रावर १००४ हेप्टापास्कल इतका हवेचा दाब राहील. तीच स्थिती ९ सप्टेंबर रोजी राहील. तोपर्यंत पावसाचा जोर राहील.
 

शहादा तालुक्यात गेली तीसेक वर्षे आदिवासींसोबत काम करणाऱ्या जनार्थ आदिवासी विकास संस्थेने विरपूर, भुते, पिंप्राणी, नागझिरी आणि कोटबांधणी या गावांतील जाणकार भिल, पावरा ग्रामस्थांशी संवाद साधून पारंपरिक ज्ञानाची नोंद केली आहे. 

सांगली जिल्ह्यातील द्राक्ष विभागामध्ये जास्त प्रमाणात पाऊस व पूर स्थितीमुळे काही बागांमध्ये बागेच्या वर ५-८ फूट पाणी राहिले. या बागा जवळपास १०-१२ दिवस पाण्यात बुडलेल्या होत्या. बागेतून पाणी निघून गेल्यानंतरची परिस्थिती दयनीय होती. काही बागेत पानगळ झाली, तर काही बागेत पानांवर माती जमा झाली. राष्ट्रीय द्राक्ष संशोधन केंद्रातील शास्त्रज्ञांनी शुक्रवारी (ता. १६) या भागामध्ये द्राक्षबागांची पाहणी केली. यानंतर पुन्हा सोमवारी (ता. २६) द्राक्षबागांमध्ये पुरांच्या नेमक्या परिणामांची पाहणी केली. आढावा घेतला. त्यानुसार या बागांमध्ये करावयाच्या व्यवस्थापनाची माहिती घेऊ. 

शहादा तालुक्यात गेली तीस वर्षे आदिवासींसोबत काम करणाऱ्या जनार्थ आदिवासी विकास संस्थेने आदिवासींकडील पारंपरिक ज्ञानाचे दस्तावेजीकरण केले आहे. कमीत कमी साधनांत नैसर्गिक हवामानाचा उपयोग करून आदिवासी समाजाने काही सोप्या; पण विलक्षण काढणी, प्रक्रिया आणि साठवणपद्धती शोधल्या आहेत.

सां गली, कोल्हापूर व कर्नाटक शेजारील काही भागांत नुकत्याच आलेल्या महापुरात द्राक्ष बागा सापडल्या. या भागात सतत पाऊसही झाला, त्यामुळे द्राक्ष बागेत पाणी साचून राहिले. काही भागांत द्राक्षवेलींच्या वर ४-५ फूट पाणी जवळपास ११-१२ दिवस राहिले. त्यानंतर बागेतून पाणी निघून गेले. अशा द्राक्षवेलीमध्ये शरीरशास्त्रीय हालचाली, घडामोडी होत आहेत, त्या सद्यःस्थितीमध्ये परवडणाऱ्या नाहीत. काही बागेत द्राक्ष बाग पाण्यात नसली तरी सततच्या पावसामुळे बागेत काहीच कार्यवाही करणे शक्‍य झाले नाही. परिणामी, रोगांचा प्रादुर्भाव जास्त प्रमाणात झाल्याचे चित्र दिसत आहे.

सध्या स्थितीत सोयाबीन पिकावर तुरळक स्वरूपात चक्रभुंगा व उंटअळीचा प्रादुर्भाव आढळून येत आहे. त्याच प्रमाणे काही ठिकाणी तुंबाखूची पाने खाणारी अळीही दिसून येत आहे. या किडीच्या नियंत्रणासाठी त्वरित उपाययोजना कराव्यात.

चक्रभुंगा