मिश्र फळबाग, वनशेती ठरतेय किफायतशीर

रामवाडी (ता. चाकूर, जि. लातूर)  येथील डॉ. नागनाथ शंकरराव नागरगोजे आणि डॉ. बाळासाहेब शंकरराव नागरगोजे या डॉक्टर बंधूंनी बाजारपेठेची मागणी लक्षात घेऊन मिश्रफळबाग आणि वनशेतीचे नियोजन केले. व्यवस्थापनास सोपे जाण्यासाठी डॉ. नागरगोजे यांनी लागवड क्षेत्राचे विभाग पाडून लिंबू, पपई, ॲपल बेर, चंदन, मिलिया डुबियाची लागवड केली. या मिश्र फळबाग क्षेत्रात तूर, सोयाबीनचे आंतरपीकही घेतले जाते.

नागरगोजे कुटुंबाची रामवाडी शिवारात २४ एकर शेती आहे. पूर्वी त्यांचे वडील पारंपरिक पद्धतीने शेती करत होते. परंतु, बाजारपेठ आणि व्यवस्थापनासाठी सोईचे होण्यासाठी नागरगोजे बंधुंनी फळबाग आणि वनशेती लागवडीचे नियोजन केले. डॉ. नागनाथ नागरगोजे हे रामवाडी येथून जवळच असलेल्या सताळा प्राथमिक आरोग्य केंद्रात वैद्यकीय अधिकारी म्हणून कार्यरत आहेत. तर डॉ. बाळासाहेब हे अहमदपूर येथे स्वतःचा दवाखाना चालवतात. वैद्यकीय क्षेत्रात व्यस्त असताना देखील नागरगोजे बंधूंनी वडिलोपार्जित जमिनीत फळबाग उभी केली. दैनंदिन शेती व्यवस्थापनासाठी दोन कायमस्वरूपी मजूर आहेत. दर दोन दिवसांनी तसेच सुटीच्या दिवशी नागरगोजे बंधू शेती नियोजनासाठी शेतावर जातात. सन २०१६ मध्ये त्यांनी फळबाग आणि वनशेतीच्यादृष्टीने जमिनीची आखणी केली. चंदन आणि मिलिया डुबिया लागवडीपूर्वी डॉ. नागनाथ नागरगोजे यांनी बंगळूर येथील इन्स्टिट्यूट ऑफ वूड सायन्स अॅड टेक्नोलॉजी या संस्थेत प्रशिक्षण घेतले.

पाणी नियोजन एक विहीर व दोन कूपनलिका आहेत. कूपनलिकेचे पाणी विहिरीत साठविले जाते. तेरा एकर क्षेत्रात पाइपलाइन करून पाणीपुरवठा केला जातो. ठिबक सिंचनाद्वारे पपई, चंदन, मिलिया डूबिया, अॅपल बेर झाडांना पाणी पुरवठा तसेच पिकाच्या गरजेनुसार विद्राव्य खतांचा वापर होतो.

 लिंबू ,चंदन आणि पपई लागवड

मिलिया डूबिया, चंदन आणि लिंबू  लागवड

अॅपल बेर लागवड

दीड एकरवर पपई लागवड

फळबाग व्यवस्थापनाची सूत्रे

अपेक्षित उत्पादन

  - डॉ. नागनाथ नागरगोजे, ९४२१९३२०४४