शेवगा, हादगा खाण्याचे हे फायदे तुम्हाला माहित आहेत का?

अन्नासाठी विशेषतः भाजीसाठी उपयोग होतो, असे दोन महत्वाचे वृक्ष म्हणजे हदगा आणि शेवगा. प्राचीन वाङ्‌मयात हदगा-शेवगा यांचे महत्व सांगितलेले आहे. पूर्वी प्रत्येकाच्या परसदारी हदगा-शेवगा ही जोडी असायचीच. त्याला कारणही तसेच आहे. या दोन्हीही गुणी वृक्षांची पाने, फुले, फळे, खोड अशी प्रत्येक गोष्ट अत्यंत उपयुक्त आहे. शेवग्याच्या पाने-फुले-फळांची भाजी बनवून खाल्ली जाते. (सर्व छायाचित्रे ः निलिमा जोरवर)

हदग्याच्या फुलांचीही भाजी खूपच रुचकर आणि सारक असते. हदग्याच्या फुलांची भजी पण छान होतात आणि कोवळ्या शेंगांची भाजी उत्तम होते. हदग्याचे औषधी गुणधर्म पाहिले तर या झाडाचे महत्व लक्षात येईल.

हदगा हे उष्णतारोधी आहे. भरपूर ‘अ’ जीवनसत्व व इतर पोषकद्रव्ये त्यात आहेत. त्यामुळे ॲनिमिया, उष्णता, ताप, अर्धशिशी, तोंड येणे, घशाला कोरड पडणे इ. अनेक आजारांवरील औषधांत त्याचा उपयोग होतो. तसेच टॉनिक बनविण्यासाठीही त्याचा उपयोग होतो. ट्युमर, कॅन्सरसारख्या आजारांतही त्याचा उपयोग होतो.

शेवग्याच्या झाडाचे मूळ भारतात आणि आफ्रिका खंडात सापडते. आयुर्वेदानुसार ३०० प्रकारच्या आजारांवर औषध म्हणून शेवग्याचा उपयोग होतो. मधुमेह, मुतखडा यापासून ते हृदयरोग, कर्करोग यासारख्या गंभीर आजारांमध्येही त्याचा प्रभावी उपयोग होतो.

शेवग्याची पाने, फुले, फळे, बिया इ. सर्वच गोष्टी खाद्य म्हणून उपयोगात येतात. साल आणि मूळ यांचा उपयोग औषधांत होतो. यांचे तंतू काढता येतात. बियांपासून निघणारे ‘बेन ऑइल’ हे ऑलिव्ह ऑइल इतकेच महत्वाचे आहे. सर्वात महत्वाचे म्हणजे शेवग्यापासून मिळणारे पोषकतत्त्वे.

शेवग्यामध्ये संत्र्यापेक्षा सात पट अधिक जीवनसत्व ‘क’ आहे. दुधापेक्षा चौपट कॅल्शियम आहे. गाजरापेक्षा चौपट जीवनसत्व ‘अ’ असते. दुधापेक्षा दुप्पट प्रथिने आणि केळीपेक्षा तिप्पट पोटॅशियम असते.