गांडूळखत निर्मितीसाठी या जाती वापराव्यात ?

गांडूळ खत (vermicompost) उपलब्ध सेंद्रिय खतांपैकी एक उत्कृष्ट खत मानले जाते. गांडूळ खत निर्मितीचे तंत्र सोपे असून, महिला सहजरीत्या हे तंत्रज्ञान आत्मसात करून शेतावर गांडूळ खताची निर्मिती करू शकतात. उत्तम प्रकारे तयार झालेले गांडूळखत, सैल, भुसभुशीत, चहाच्या भुकटीसारखे रंग गडद काळा (ह्युमससारखा) (humus) रंग असतो. त्याला आल्हादकारक मातीचा वास येतो. त्याचे स्वरूप कणीदार असते. त्यात पाणी धरून ठेवण्याची क्षमता असते. हेही पाहा- डेक्कनी मेंढीचे आरोग्य व्यवस्थापन कसे कराल? गांडुळाचे प्रकार :

हेही वाचा-म्हशीमध्ये रेडकाचा मृत्यू होण्याची कारणे काय असतात?

हेही वाचा- परोपजीवींचा जास्त प्रादुर्भाव मेंढ्यांना होतो! गांडुळांच्या ३०० हून अधिक जाती असल्या तरी प्रामुख्याने आयसेनिया फेटीडा (Eisenia Foetida) ही जात वापरली जाते. या जातीतील गांडुळांची (eartworm) वाढ चांगली होऊन त्यांच्यामुळे खत तयार करण्याची प्रक्रिया ४० ते ४५ दिवसांत होते. हे गांडूळ स्वत:च्या वजनाइतके अन्न रोज खातात.