पावसामुळे बीजोत्पादनाला फटका; बियाणे तुटवड्याची शक्यता

अकोला  ः राज्यात खरीप हंगामात ऐन पीक काढणीच्या कालावधीत पाऊस झाल्याने शेतकऱ्यांचे जसे नुकसान झाले तसाच फटका विविध पिकांच्या बीजोत्पादनाला बसला आहे. एकट्या महाबीजाचे सोयाबीन या प्रमुख पिकाचे बीजोत्पादन दीड लाख क्विंटलने कमी होण्याची शक्यता आहे. असाच फटका इतर कंपन्यांच्या बीजोत्पादन कार्यक्रमालाही बसला असून त्याचे पडसाद येत्या खरीप हंगामात बियाण्याबाबत उमटू शकतात.

महाबीज खरिपात विविध वाणांचे सुमारे आठ लाख क्विंटलपर्यंत बीजोत्पादन करीत असते. यात पाच लाख क्विंटलपेक्षा अधिक वाटा सोयाबीन बियाण्याचा आहे. बुलडाणा, वाशीम, हिंगोली, परभणी, लातूर, उस्मानाबाद व इतर जिल्ह्यांमध्ये ६० हजार हेक्टरवर सोयाबीन बीजोत्पादन कार्यक्रम घेतला जातो. याद्वारे हेक्टरी १० क्विंटल बियाणे उत्पादन होते. यातून सहा लाख क्विंटलपर्यंत सोयाबीन उपलब्ध होते. विविध चाचण्या, चाळणी, पॅकिंग करून हे बियाणे पुढील हंगामासाठी उपलब्ध करून देण्यात येत असते.

यंदा सोयाबीन काढणीला आलेले असताना या भागात १८ ऑक्टोबरनंतर जोराचा पाऊस झाला. त्यामुळे बीजोत्पादन क्षेत्राचे नुकसान झाले. यंदा याचा ताण बियाण्याला बसला. सर्वत्र मिळून तीन ते साडेतीन लाख क्विंटलपर्यंत बियाणे उपलब्ध होऊ शकेल, अशी स्थिती आहे. दरवर्षी बाजारात खरिपात सरासरी पाच लाख क्विंटल बियाणे महाबीज देते. त्यामुळे उर्वरित एक ते दीड लाख क्विंटल बियाण्याची तूट आता इतर भागातून भरून काढावी लागेल. बीजोत्पादक कंपन्यांनाही अशीच झळ बसली आहे. परिणामी आगामी हंगामात सोयाबीन बियाण्याची टंचाई निर्माण होण्याची भीती व्यक्त होत आहे. 

इतर राज्ये फायदा उठविण्याची चिन्हे महाराष्ट्रात सोयाबीनचे क्षेत्र सरासरी ४० लाख हेक्टर आहे. हेक्टरी ७५ किलो बियाणे वापरले जाते. किमान ५० टक्के शेतकरी हे नवीन बियाणे वापरतात. दरवर्षी सोयाबीनच्या लाखो क्विंटल बियाण्याला मागणी असते. यात पाच लाख क्विंटलपर्यंत बियाणे महाबीज उपलब्ध करून देते. यंदा राज्यात बीजोत्पादन घटल्याने महाबीजाला दरवर्षी इतके बियाणे उपलब्ध करून देण्यासाठी कसरत करावी लागणार आहे. राज्यात उद्भवणाऱ्या बियाणे टंचाईचा फायदा सोयाबीन उत्पादक राज्यातील व्यापारी, खासगी बियाणे कंपन्या उठविण्याची शक्यता नाकारता येत नसल्याचे सूत्रांचे म्हणणे आहे.