शास्त्रोक्त पद्धतीने हळद बियाण्याची साठवणूक

निर्यातक्षम व गुणवत्तापूर्ण हळदीच्या उत्पादनासाठी पूर्वमशागतीपासून ते हळद प्रक्रिया, बियाणे साठवणूक करण्यापर्यंत हळद पिकाचे योग्य व्यवस्थापन करणे गरजेचे असते. कच्च्या मालाची योग्य पद्धतीने प्रतवारी करून त्यांची वेगवेगळ्या ठिकाणी साठवणूक करावी. हळद हे भारतातील महत्त्वाचे तसेच बहुउपयोगी मसाला पीक म्हणून प्रचलित आहे. महाराष्ट्रातील हवामानाचा विचार करता हळद पिकासाठी उत्तम आहे. सध्या हळद काढणीचा हंगाम सुरू आहे. खांदणी करून काढलेले कंद २ ते ३ दिवस सूर्यप्रकाशात चांगले तापू द्यावेत. कंद तापल्यामुळे कंदांना पाणी सुटते. परिणामी, कंदास चिकटलेली माती पूर्णपणे निघण्यास मदत होते. त्यानंतर २ दिवसांनी हळदीच्या कंदाची मोडणी करावी. हळद कंदाचा गड्डा हळूच आपटला असता गड्ड्याला चिकटलेली माती वेगळी होण्यास मदत होते. कच्च्या मालाची प्रतवारी करताना जेठागड्डे (मातृगड्डे), बगल गड्डे, सोरागड्डे, हळकुंडे आणि रोग-कीडग्रस्त हळकुंडे अशी करावी. त्यानुसार त्यांची वेगवेगळ्या ठिकाणी साठवणूक करावी. बेणे निवड करताना रोग व कीडग्रस्त अथवा अर्धवट कुजलेले गड्डे साठवणीमध्ये येणार नाहीत, याची दक्षता घ्यावी. यापैकी जेठागड्डे, बगलगड्डे आणि हळकुंडे हे लागवडीसाठी बियाणे म्हणून वापरावेत. बेणे निवड  बियाणे निवडताना शास्त्रीयदृष्ट्या काळजी घेणे फार गरजेचे असते. निवडलेले बियाणे जातीवंत, दर्जेदार, गुणवत्तापूर्ण, सुप्तावस्था संपलेले, निरोगी, रसरशीत व चांगले असेल तर उत्पादन देखील चांगले मिळते. जेठागड्डा 

बगल गड्डे 

हळकुंडे 

सोरागड्डा 

बेण्याची साठवणूक 

- डॉ. मनोज माळी,  ९४०३७ ७३६१४ (प्रभारी अधिकारी, हळद संशोधन योजना,  कसबे डिग्रज जि. सांगली)