घरगुती स्तरावर शेंगदाण्यातील अफ्लाटॉक्सिन कमी करणे शक्य

अफ्लाटॉक्सिन या विषारी घटकामुळे शेंगदाण्याला कडवटपणा येतो. या घटकामुळे गंभीर आजार होण्याचा धोका संभवतो. अफ्लाटॉक्सिनचे प्रमाण घरगुती स्तरावर शेंगदाण्यावर प्रक्रियेद्वारे कमी करणे शक्‍य आहे. भुईमुगाची लागवड प्रामुख्याने शेंगदाणा उत्पादनासाठी केली जाते. शेंगदाण्यामध्ये स्निग्ध पदार्थांचे प्रमाण जास्त असते. विविध पदार्थांमध्ये शेंगदाणा तेलाचा वापर होतो. असे भाजलेले, तळलेले किंवा उकडलेले शेंगदाणे सर्व जण आवडीने खातात. कधी कधी शेंगदाणे खाताना एखादा दाणा चवीला कडू लागतो. पण तो कशामुळे कडू लागला हे अनेकांना माहिती नसते. शेंगदाण्याला कडवटपणा का येण्याची कारणे खालील लेखात पाहू.  अफ्लाटॉक्सिन म्हणजे काय? 

...असे करा अफ्लाटॉक्सिनचे प्रमाण कमी

अफ्लाटॉक्सिनमुळे भारतातून खाद्यपदार्थांच्या होणाऱ्या निर्यातीवर मोठा परिणाम होत आहे. युरोपीय देशांमध्ये अफ्लाटॉक्सिनची कमाल पातळी ही २ पीपीबी (पार्ट पर बिलियन) तर भारतीय नियमावली नुसार ही मर्यादा १० पीपीबी इतकी आहे. शेंगदाणे, धान्य, वाळलेले अंजीर आणि दुधामध्ये अफ्लॉटॉक्सिनची पातळी ०.५ ते १५ मायक्रो ग्रॅम प्रतिकिलोच्या (µg/kg) श्रेणीमध्ये आहे. अन्न पदार्थातील अफ्लाटॉक्सिनचे प्रमाण कमी करण्यासाठी कोडेक्सने विविध सराव संहितादेखील विकसित केल्या आहेत. यामध्ये विविध प्रतिबंधात्मक उपायांचा तपशील आहे. तसेच भारतीय अन्न सुरक्षा आणि मानक प्राधिकरण (FSSAI) द्वारा अफ्लाटॉक्सिन बी १ साठी कमाल मर्यादा निश्चित करण्यात आली आहे. त्यानुसार एफएसएसएआय मान्यताप्राप्त प्रयोगशाळांना शेंगदाण्यातील अफ्लाटॉक्सिनची चाचणी करणे अनिवार्य आहे.  - ०२० - २६९५६०९१ मनीषा धनशेट्टी,  (वरिष्ठ संशोधन सहायक) कोमल पवार, (प्रकल्प सहाय्यक) कौशिक बॅनर्जी,  (पीएचडी)  (प्रधान शास्त्रज्ञ) (राष्ट्रीय द्राक्ष संशोधन केंद्र,  मांजरी, जि. पुणे)