मराठवाड्यात सरासरीपेक्षा जास्त पर्जन्यमानाचा पिकांवर परिणाम

मराठवाड्यातील बहुतांश क्षेत्र कोरडवाहू असून मुख्यत्त्वे पावसाच्या पाण्यावर अवलंबून आहे. पिकाची वाढ व विकास होऊन अधिक उत्पादन मिळण्यासाठी मराठवाड्यातील शेतकऱ्यांसाठी पर्जन्यमान हा हवामान घटक खूप महत्त्वाचा आहे. मराठवाड्यातील बहुतांश क्षेत्र कोरडवाहू असून मुख्यत्त्वे पावसाच्या पाण्यावर अवलंबून आहे. पिकाची वाढ व विकास होऊन अधिक उत्पादन मिळण्यासाठी मराठवाड्यातील शेतकऱ्यांसाठी पर्जन्यमान हा हवामान घटक खूप महत्त्वाचा आहे. सुमारे ५० टक्के उत्पादन हे पर्जन्य या घटकावर अवलंबून आहे. पर्जन्यमान हे शेती व पिकासाठी नेहमी फायद्याचा समजला जात असला तरी सरासरीपेक्षा कमी किंवा अधिक झाल्यास त्याचा पिकांवर विपरीत परिणाम होतो. मराठवाड्याचे हवामान

दहा वर्षातील खरीप हंगामातील महिनानिहाय पर्जन्यमान  मराठवाड्यातील मागील दहा वर्षातील (२०१० ते २०१९) खरीप हंगामातील पर्जन्यमानाचा अभ्यास केला असता,

यावर्षीचे हवामान व पर्जन्यमान स्थिती यावर्षी मराठवाड्यात १२ जून रोजी मॉन्सूनचे आगमन झाले. काही तालुके वगळता १४ जूनपर्यंत मॉन्सूनने संपूर्ण मराठवाडा व्यापला. जून ते ऑगस्ट या कालावधीत मराठवाड्यात आकाश ढगाळ राहून बहुतांश ठिकाणी हलक्या ते मध्यम स्वरूपाच्या तर तुरळक ठिकाणी जोरदार ते अतिजोरदार स्वरूपाच्या पावसाची नोंद झाली. एकंदरीत यावर्षी जून ते ऑगस्ट महिन्यात मराठवाड्यातील बहुतांश भागात सरासरी इतक्या पर्जन्यमानाची नोंद झाली. या पावसामुळे जमिनीत भरपूर प्रमाणात ओलावा असून खरीप पिकाची वाढ चांगली झाली होती. मात्र, या वर्षी सप्टेंबर महिन्यात मराठवाड्यात बहुतांश ठिकाणी जोरदार ते अतिजोरदार स्वरूपाच्या पर्जन्यमानाची (सरासरीपेक्षा अधिक पर्जन्यमानाची) नोंद झाली. (तक्ता क्र. १). मराठवाड्यातील खरीप हंगामातील पर्जन्यमानाची नोंद पाहिल्यास नांदेड जिल्हा सरासरीच्या उणे २.२ टक्के, लातूर आणि उस्मानाबाद जिल्ह्यात सरासरी इतका तर इतर सर्व जिल्ह्यात सरासरीपेक्षा जास्त पर्जन्यमानाची नोंद झाली आहे. अतिपावसाचे परिणाम, समस्या आणि उपाययोजना 

संपर्क -डॉ. कैलास डाखोरे, ९४०९५४८२०२ (अखिल भारतीय समन्वयीत कृषी हवामानशास्त्र संशोधन प्रकल्प, वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषी विद्यापीठ, परभणी.)