शेतीमध्ये ड्रोन तंत्रज्ञानाचा वापर

शेतीसमोरील समस्यांमध्ये बदलते हवामान, मजुरांची कमतरता, निविष्ठांचा वाढता खर्च, कमी होणारे सिंचनाचे पाणी यांचा समावेश होतो. या समस्यांवर डिजिटल तंत्रज्ञानाने कशा प्रकारे मार्ग काढता येईल, याबाबत संशोधक विचार करत आहेत. त्यामध्ये ड्रोन तंत्रज्ञान आश्‍वासक ठरणार आहे. पिकांच्या हाताळणीसाठी स्वयंचलित वाहनांची निर्मिती केली जात आहे. याद्वारे पीक हाताळणी, रोगनिदान करणे, पिकांची काढणी करणे, त्यांची वाहतूक करणे शक्य होईल़. त्याचाच पुढील भाग म्हणजे आकाशातून उडत जाणारे ड्रोन होय. पूर्वी सैनिकी कामांसाठी प्रामुख्याने याचा वापर होत असे. मात्र अलीकडे हे तंत्र तुलनेने सोपे आणि वापरण्यास सोईस्कर बनल्याने अन्य नागरी कामांसाठी वापरण्याच्या चाचण्या जगभर सुरू आहेत. एका आकडेवारीनुसार, सन २०१५ मध्ये सुमारे दहा लाख ड्रोनची जगभरात विक्री झाली होती. त्यात आता कितीतरी पटीने वाढ झाली आहे. परदेशात कृषी क्षेत्रातही ड्रोन तंत्रज्ञानाच्या वापराच्या विविध शक्यता पडताळून पाहिल्या जात आहेत. पाश्‍चात्त्य देशांमध्ये सलग व विस्तीर्ण क्षेत्रावर पसरलेल्या पिकांवर लक्ष ठेवण्यासाठी ड्रोन तंत्रज्ञानाचा वापर वाढत आहे. ड्रोनला जोडलेले कॅमेरे अत्यंत उच्च दर्जाचे असल्याने एका जागेवर बसून पिकांच्या वाढ, कीड-रोगाचा प्रादुर्भाव, सिंचन योग्य प्रमाणात पोचते किंवा नाही, अशा बाबींवर लक्ष ठेवता येते. फवारणीसाठी ड्रोन

सर्वेक्षणासाठी ड्रोन भारतात शेतीमध्ये फवारणी, मॅपिंग, पिकांचे निरीक्षण आणि जमिनीच्या मूलभूत घटकांचे मूल्यांकन करण्यासाठी ड्रोन वापरले जाऊ लागले आहे. ड्रोन व विविध प्रकारच्या सेन्सरच्या साह्याने जमिनीतील व पिकातील अन्नद्रव्यांची माहिती संकलित करता येते. संकलित केलेल्या या माहितीचे एकत्रित विश्‍लेषण केले जाते. पुढील टप्प्यामध्ये या माहितीला यांत्रिक शिकावूपणांची (मशिन लर्निंग) जोड देता येईल. यामुळे पिकांच्या गरजा जाणून, आपोआप योग्य प्रमाणात खते, कीटकनाशके आणि पाणी देता येऊ शकते. मर्यादा 

वापराच्या शक्यता 

संपर्कः  गोपाळ रनेर, (कनिष्ठ अभियंता), ९८८११०३७८४ डॉ. अविनाश काकडे, (वरिष्ठ संशोधन सहायक), ८०८७५२०७२० (राष्ट्रीय कृषी उच्च शिक्षण प्रकल्प, वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषी विद्यापीठ, परभणी.)